Ελληνικός κινηματογράφος……

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟΥ 1896 ΕΩΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 1920
Στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Αθήνα προηγήθηκαν ορισμένες προβολές κινούμενων εικόνων όπως είναι το κινηματοσκόπιο και πολύ σύντομα πραγματοποιήθηκε η πρώτη κινηματογραφική προβολή στις 28 Νοεμβρίου του 1896 σε μια αίθουσα πίσω από την παλιά βουλή. Κατά την διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα κατέκλυσαν την Ελλάδα Γαλλικές, Αμερικανικές και Δανέζικες ταινίες. Αρχικά, δεν υπήρχε η κατάλληλη υποδομή για την προβολή των ταινιών και για αυτό τον λόγο αξιοποιήθηκαν πλατείες καφενεία και αργότερα θεατρικές αίθουσες που μετατράπηκαν κατάλληλα. Από το 1910 χτίσθηκαν οι πρώτες αμιγείς αίθουσες και από το 1920 δημιουργήθηκαν τα κινηματοθέατρα, κινηματογραφικές αίθουσες δηλαδή που μπορούσαν να φιλοξενήσουν και θεατρικές παραστάσεις ταυτόχρονα. Κατά την διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα προβλήθηκαν σκηνές επικαίρων ταξιδιωτικές εικόνες, κωμικές και δραματικές σκηνές. Αυτή την εποχή οι μεγάλες κινηματογραφικές εταιρίες της Ευρώπης συνήθιζαν να στέλνουν σε άλλες χώρες όπως στην Ελλάδα τεχνικό εξοπλισμό και τεχνικούς που αναλάμβαναν να κάνουν λήψεις αλλά και να μεταδώσουν την τεχνογνωσία τους. Μια τέτοια εταιρεία υπήρξε η Γκωμών και ο οπερατέρ της Λεόν ανέλαβε να καλύψει πλάνα από την μεσοολυμπιάδα του 1906. Κάτι ανάλογο συνέβη όταν το 1908 έφθασε στην Ελλάδα ο Ούγγρος Ζόζεφ Χεπ μαζί με τον τεχνικό εξοπλισμό του, για να εργασθεί πρόκειται για ένα πρόσωπο το οποίο εκπαίδευσε στο εξής πολλούς έλληνες οπερατέρ. Από το 1920 δημιουργήθηκαν αφηγηματικά πιο σύνθετες ταινίες και επίσης δημιουργήθηκαν οι πρώτοι αστέρες.
Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα πως έχουν τα πράγματα.
Το 1910 ο Σπυρίδων Δημητρακόπουλος ίδρυσε την Αθήνη φιλμ, σκηνοθέτης και ηθοποιός ο ίδιος, με το ψευδώνυμο «Σπυριντιόν» πρωταγωνίστησε σε αρκετές ταινίες, ορισμένες από τις οποίες ήταν «ο Σπυριντιόν μπέμπης», «οι δυο τυχεροί» κ.α
Την ίδια περίπου εποχή ο Βιλλάρ γύρισε την παλαιότερη σωζόμενη ελληνική ταινία με τον τίτλο «οι περιπέτειες του Βιλλάρ». Πρόκειται για μια ταινία στην οποία κυριαρχούν οι συγχύσεις και οι καταδιώξεις.
Το 1915 διασκευάσθηκαν ορισμένα θεατρικά έργα όπως το δραματικό ειδύλλιο «Γκόλφω» του Κ.Χριστομάνου που διασκευάστηκε από τον Κ.Μπαχατώρη και η «κερένια κούκλα» από το ελληνικό μυθιστόρημα που διασκευάστηκε από τον Μιχαήλ Γλυτά.
Το 1916 ο Δ.Βρατσάνος μαζί με άλλους ίδρυσαν την «Άστυ φιλμ»
Το 1920 ο Δ.Γαζιάδης ίδρυσε μαζί με τα δυο αδέρφια του την «DAG films».
Η εταιρία αυτή κινηματογράφησε την παράσταση του «προμηθέα δεσμώτη « το 1927 στους Δελφούς και την «Αστέρω» το 1929. Επίσης η ίδια εταιρεία έπειτα από παραγγελία της ελληνικής κυβέρνησης ανέλαβε την κινηματογράφηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Μ.Ασία. Από το 1929 έως το 1932 εμφανίσθηκαν και άλλες εταιρείες που όμως είχαν πολύ σύντομη δράση. Ορισμένες από αυτές ήταν η «Ajax film» η οποία το 1929 γύρισε την «Μαρία πενταγιώτισσα», η «Άστρο φιλμ» που γύρισε την ταινία «Δάφνις και Χλόη» το 1931, η «Ολύμπια φιλμ» που γύρισε τον «Αγαπητικό της βοσκοπούλας» το 1932 και επαναδραστηριοποιήθηκε στην δεκαετία του 1950 και τέλος η «Φύζιο φιλμ» που γύρισε το 1932 την πρώτη ταινία κοινωνικού περιεχομένου με τίτλο «κοινωνική σαπίλα».

Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1930-1940
Από το 1930 πολλές εταιρίες έκλεισαν τόσο για λόγους οικονομικούς όσο και γιατί δεν είχαν τα μέσα να αντεπεξέλθουν στις νέες τεχνολογικές απαιτήσεις που έφερε η ανακάλυψη του ομιλούντος κινηματογράφου. Από το 1933 η παραγωγή μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο και στην Τουρκία όπου υπήρχαν άρτια στούντιο και η ελληνική παροικία είναι πολλή θερμή.
Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ

Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1930 η παραγωγή επέστρεψε στην Ελλάδα. Ο Φιλοποίμων Φίνος ίδρυσε τα ελληνικά κινηματογραφικά στούντιο, έβαλε την τεχνογνωσία και σε συνεργασία με την Σκούρας film Α.Ε, η οποία διέθεσε τα απαραίτητα κεφάλαια γυρίσθηκαν οι πρώτες σημαντικές ταινίες όπως το «τραγούδι του χωρισμού» «η φωνή της καρδιάς», «τα χειροκροτήματα». Στην συνέχεια δημιουργήθηκαν και άλλες εταιρείες όπως η Νόβακ film και η Ανζερβός. Στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι η διαδικασία διαχωρισμού των ειδών που είχε αρχίσει από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 ολοκληρώθηκε και έτσι από το 1945 παγιώθηκε το μελόδραμα το δράμα και η κωμωδία, καθένα από τα οποία διέθετε πλέον συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Το σημαντικό είναι ότι τα τρία αυτά είδη θα αποτελέσουν την βάση επάνω στην οποία θα στηριχθεί η παραγωγή του εμπορικού κινηματογράφου κατά τις επόμενες τρεις δεκαετίες.

Το μελόδραμα: Το είδος αυτό ακολούθησε μια πολύ βασική αρχή, βάση της οποίας ο χαρακτήρας του υπήρξε διδακτικός και απευθύνθηκε κυρίως στις γυναίκες τις οποίες επιχείρησε να προφυλάξει. Το κεντρικό πρόσωπο συνήθως είναι μια νέα κοπέλα με αρχές που παρασύρεται. Δεν έχει δικαιώματα ούτε και διεκδικεί παρά μόνο περιμένει να έρθει η δικαίωση σαν το μάνα από τον ουρανό. Έπειτα κάνει το σφάλμα να γοητευθεί από κάποιον πονηρό και επιτήδειο άνδρα. Η μόνη λύση πλέον είναι ο θάνατος της. Ένα άλλο μοτίβο αφορά την επιστροφή ενός έρωτα από το παρελθόν. Αυτό το μοτίβο παραπέμπει στην εμπειρία του πολέμου κατά την διάρκεια του οποίου πολλά ερωτευμένα ζευγάρια χώρισαν για να ξαναβρεθούν μετά την λήξη του. Άλλα στοιχεία του μελοδράματος είναι η αρρώστια, η σύμπτωση, η παρεξήγηση. Επίσης, στοιχεία της ηθοποιίας όπως ο τόνος της φωνής η χροιά της κ.τ.λ. Ορισμένα από τα έργα είναι τα εξής: «το τραγούδι του χωρισμού» μια προπολεμική παραγωγή του Φίνου, «η φωνή της καρδιάς» του Ιωαννόπουλου, «η ανθοπόλις των Αθηνών» του Τώνη Παπαδαντωνάκη, «οι δυο κόσμοι» του Ιάσωνα Νόβακ και «οι ραγισμένες καρδιές»
Το δράμα: Το δράμα μοιάζει πολύ με το μελόδραμα μόνο που δεν διαθέτει την υπερβολή του, αντίθετα δίνει μια διάσταση της πραγματικότητας. Ορισμένα από ,τα έργα είναι τα εξής: «Η φωνή της καρδιάς» του Ιωαννόπουλου, τα «χειροκροτήματα» του Γιώργου Τζαβέλα, η «Μαρίνα» (1947) του Αλέκου Σακελλάριου, ο «κόκκινος βράχος» (1949) του Γρηγόρη Γρηγορίου, ο «Μεθύστακας» (1950) του Γ.Τζαβέλα, η «τελευταία αποστολή» (1949) του Νίκου Τσιφόρου.
Η κωμωδία: Από το 1945 έως το 1950 γυρίσθηκαν λίγες κωμωδίες όπως το «παπούτσι από τον τόπο σου» του Φίνου σε σκηνοθεσία του Α.Σακελλάριου. Άλλες Ταινίες είναι οι «Γερμανοί ξανάρχονται», η «Αγωγή μηδέν», «Οι απάχηδες των Αθηνών», και το «Έλα στον θείο».
Να σημειώσουμε ότι από το 1948 έως το 1950 γυρίσθηκαν τρεις ταινίες των οποίων το περιεχόμενο είναι εμπνευσμένο από την εμπειρία του Β΄παγκοσμίου πολέμου. Οι ταινίες αυτές είναι α) η «Άννα Ροδίτη» της Νόβακ-Φιλίππου του 1948 β) Η «Τελευταία αποστολή» του Ν.Τσιφόρου του 1949 και γ) ο «Μεθύστακας» του Γ.Τζαβέλα του 1950. Ο Αλέκος Σκελλάριος και ο Φιλοποίμην Φίνος έπαιξαν έναν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της κωμωδίας, καθώς στην πορεία μετέφεραν πολλές ταινίες από το θέατρο στο κινηματογράφο, αργότερα το παράδειγμα τους ακολούθησαν και άλλοι συγγραφείς με αποτέλεσμα η τάση αυτή να κυριαρχήσει στην δεκαετία του ΄60.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1950-1960
κοινωνικοπολιτισμικές συνθήκες
Μετά τον πόλεμο δημιουργήθηκε ένα ρεύμα εσωτερικής μετανάστευσης από την επαρχία προς την Αθήνα. Έτσι οι άνθρωποι της υπαίθρου όταν ενώθηκαν με τα λαϊκά στρώματα που ζούσαν στην πόλη δημιούργησαν ένα κοινό των «από κάτω», ιδεολογικά αντίθετο με την εξουσία και εξοικειωμένο με τις λαϊκές παραδόσεις του αστικού και του αγροτικού χώρου. Σύμφωνα με την Γ.Αθανασάτου οι δύο τάσεις αυτής της εποχής σχετίζονται η μία με το συλλογικό εμείς των λαϊκών στρωμάτων και μιας λαϊκής μνήμης απόρροια της εμπειρίας του ΕΑΜ, του αντιφασιστικού αγώνα, από τα χρόνια του εμφυλίου και της κατοχής αντίστοιχα. Η πρώτη αυτή τάση περικλείει την εμπειρία της συνεργασίας, της αλληλεγγύης της αλληλοβοήθειας, του κοινού αγώνα και της αυτοοργάνωσης. Απέναντι από αυτή την τάση βρίσκεται μια άλλη τάση που εκπροσωπεί το κράτος των νικητών και αποζητά την λήθη του παρελθόντος, αυτό το κάνει τελικά αντιτίθοντας απέναντι στην λαϊκή συλλογική μνήμη την επίσημη μνήμη. Οι ταινίες λοιπόν αυτής της εποχής διέθεταν εξωφιλμικούς κώδικες, οι οποίοι γίνονταν αναγνωρίσιμοι από το κοινό. Μέσα από αυτούς του κώδικες επιχειρήθηκε τελικά μια επικοινωνία με το κοινό, η οποία βασίζονταν στις κοινές συλλογικές εμπειρίες του πρόσφατου παρελθόντος Έτσι οι ταινίες αυτής της εποχής γνώρισαν πολύ μεγάλη απήχηση.

Η θεατρική προϊστορία έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του ελληνικού κινηματογράφου γι αυτό παρατηρούμε στις ταινίες συγκεκριμένα μοτίβο. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός ότι οι συγγραφείς οι σεναριογράφοι και οι σκηνοθέτες προέρχονταν κυρίως από την επιθεώρηση και λειτούργησαν ως διαμεσολαβητές μεταξύ του λαϊκού κοινού και των πόλεων και του βιοτεχνικού συστήματος της παραγωγής της δεκαετίας του ΄50-΄60. Ένα άλλο στοιχείο αφορά τους ανθρώπινους τύπους και τους χαρακτήρες που προέρχονταν από την ηθογραφία και από την επιθεώρηση. Πρόκειται για τύπους στενά συνδεδεμένους με την ηθογραφία και την επιθεώρηση, την παράδοση της προφορικότητας τον φωνοκεντρισμό και την λειτουργία του αυτοσχεδιασμού. Τέλος, οι ίδιοι οι ηθοποιοί με τα σώματα τους μετέφεραν την βιωμένη εμπειρία του λαϊκού κοινού. Τέτοιοι ηθοποιοί υπήρξαν οι Αυλωνίτης, Γ.Βασιλειάδου, Ορέστης Μακρής, Μ.Φωτόπουλος, Ν. Ρίζος κ.τλ.

Αν και αυτή την μεταπολεμική περίοδο τα διαθέσιμα κεφάλαια ήταν λίγα και η τεχνική υποδομή ελλιπής, παρήχθησαν αρκετές ποιοτικές ταινίες. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι υπήρχαν λαϊκοί αφηγητές συγγραφείς και ηθοποιοί με πηγαίο ταλέντο. Επίσης, αυτή την εποχή εμφανίσθηκαν τα κινηματογραφικά μοτίβο και καθιερώθηκαν οι χαρακτήρες ως μια μεταφορά από το θέατρο στον κινηματογράφο.
Υπήρξαν ορισμένα θεματικά μοτίβο τα οποία είναι τα εξής:
-Ο έρωτας και ο γάμος ανάμεσα σε πλούσια και φτωχιά
-Ο παράνομος άνδρας και η παραστρατημένη γυναίκα
-Η γειτονιά η αυλή και η ταβέρνα ως συλλογικοί χώροι
-Ο κώδικας του ρεμπέτικου (μπουζούκι, λαϊκή ορχήστρα κ.τλ.)
-Η μοίρα η τύχη και το πεπρωμένο
-Ο διπλός άξονας της αφήγησης (οι παράλληλες ιστορίες)
-Το διπλό τέλος
Γνωστές ταινίες αυτής της εποχής είναι η «Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο» (1955) του Αλέκου Σακελάριου, ο «μεθύστακας» (1950) του Γ. Τζαβέλα
Καθώς επίσης και ορισμένες ταινίες που θεωρήθηκαν ότι ξεχώρισαν από το υπόλοιπο σώμα των ταινιών και χαρακτηρίσθηκαν ως εξαιρέσεις όπως για παράδειγμα η «Στέλλα», του Μιχάλη Κακογιάννη, «ο δράκος», «οι παράνομοι», και το «ποτάμι» του Νίκου Κούνδουρου.

Πηγή: elpolitismos.gr