Η στοχευμένη χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών μπορεί να συμβάλει σε μείωση της παραοικονομίας στην Ευρώπη κατά 1/10, δηλ. κατά 200 δισ. ευρώ και πλέον, κυρίως αν οι προσπάθειες εστιάσουν στις αδήλωτες πωλήσεις, στοιχείο που συνήθως υποβαθμίζεται στις περισσότερες σχετικές κυβερνητικές προσπάθειες, εκτιμά έρευνα της Visa Europe με θέμα «Η παραοικονομία στην Ευρώπη, 2013 – Η χρήση συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών για την αντιμετώπιση της παραοικονομίας».
«Η παροχή κινήτρων προς τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα ώστε να επιλέγουν για τις συναλλαγές κάρτες πληρωμών έναντι μετρητών, θα λειτουργούσε προς όφελος του κράτους και της εθνικής οικονομίας», επισημαίνει μεταξύ άλλων ο Νίκος Καμπανόπουλος, αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής για Ελλάδα, Βουλγαρία και Κύπρο, της Visa Europe, με αφορμή την δημοσιοποίηση της έρευνας.
Το 2013 η παραοικονομία στην Ευρώπη εκτιμάται ότι θα φτάσει στα 2,1 τρισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 18,5% της οικονομικής δραστηριότητας. Παρά το γεγονός ότι το ποσοστό αυτό είναι το χαμηλότερο των τελευταίων δέκα ετών, η έρευνα δείχνει ότι η παραοικονομία βασίζεται στη χρήση μετρητών και κινητήριος δύναμη αυτού του φαινομένου στην Ευρώπη είναι η αδήλωτη εργασία και οι αδήλωτες πωλήσεις.
Ο Στιβ Πέρι, εμπορικής διευθυντής της Visa Europe αναφέρει ότι, παρά το γεγονός ότι πριν από το 2009, η αντιμετώπιση της παραοικονομίας στο σύνολο της Ευρώπης είχε αρχίσει να φέρνει αποτελέσματα, πρόσφατα παραδείγματα από τη δυτική, την ανατολική και τη βόρεια Ευρώπη παρουσιάζουν διαφορετικά ποσοστά επιτυχίας.
Το κοινό στοιχείο σε όλα αυτά είναι ότι η παραοικονομία εξακολουθεί να βασίζεται στη χρήση μετρητών και να τροφοδοτείται από την αδήλωτη εργασία και την ελλιπή καταγραφή των πωλήσεων, επισημαίνει.
Η αδήλωτη εργασία αντιστοιχεί στα 2/3 της παραοικονομίας στην Ευρώπη, ενώ το υπόλοιπο 1/3 προκύπτει από αδήλωτες πωλήσεις. Σύμφωνα με την έρευνα, η στοχευμένη αντιμετώπιση αυτών των δύο φαινομένων μέσω διάφορων κυβερνητικών μέτρων, με κυριότερο τη διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μπορεί να φέρει σημαντικά αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, η Ρουμανία έχει καθιερώσει τα τελευταία χρόνια ένα εθνικό σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών φόρων μέσω τραπεζικών καρτών, που έχει συμβάλει στην αύξηση πληρωμής φόρων μέσω καρτών κατά 34% σε ετήσια βάση. Όταν τα μέτρα για την αντιμετώπιση της παραοικονομίας περιλαμβάνουν την υιοθέτηση ή τη διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, παρατηρείται σημαντική κάμψη του φαινομένου.
Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, υπάρχει ξεκάθαρη σύνδεση ανάμεσα στο μέγεθος της παραοικονομίας και των αριθμό των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Για παράδειγμα, σε χώρες με υψηλή διείσδυση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, όπως η Μεγάλη Βρετανία, το μέγεθος της παραοικονομίας είναι σημαντικά χαμηλότερο, σε σχέση με χώρες όπου οι ηλεκτρονικές πληρωμές βρίσκονται σε χαμηλά ποσοστά.
Τομείς που σχετίζονται με την παραοικονομία είναι οι κατασκευές, το λιανεμπόριο, η βιομηχανία, ο τουρισμός και οι μεταφορές. Για παράδειγμα στο λιανεμπόριο, η έρευνα δείχνει ότι οι on-line αγορές συμβάλλουν στη διαφάνεια των συναλλαγών και περιορίζουν τις αδήλωτες πωλήσεις.
Πρωτοβουλίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, κυρίως στη δυνατότητα ηλεκτρονικών πληρωμών για διάφορες υπηρεσίες του δημόσιου τομέα, αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην αλλαγή καθιερωμένων πρακτικών.
Υψηλό το μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα
Ο Ν. Καμπανόπουλος επισημαίνει ότι το μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα παραμένει υψηλό σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και ανέρχεται σε 24% του ΑΕΠ ή 43,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ποσοστό αυτό παρουσιάζει μικρή μεταβολή τα τελευταία χρόνια, καθώς δεν έχει σημειωθεί ο κατάλληλος ρυθμός ανάπτυξης των ηλεκτρονικών συναλλαγών που θα συμβάλει στην κάμψη του μεγέθους της παραοικονομίας.
Όσον αφορά τις on-line αγορές, η έρευνα της Visa Europe έδειξε ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στον αριθμό των καταναλωτών που πραγματοποιούν on-line αγορές και στο μέγεθος της παραοικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο 2010-2012 ο αριθμός των on-line καταναλωτών αυξήθηκε κατά 8%, ενώ η παραοικονομία μειώθηκε κατά 1,4% του ΑΕΠ.
Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στην υιοθέτηση μέτρων κατά της παραοικονομίας. Καθώς υπάρχει κοινή αντίληψη ότι τα μετρητά τροφοδοτούν την παραοικονομία, αναμένουμε αύξηση των πρωτοβουλιών που θα στοχεύουν στην αντικατάσταση των μετρητών με ηλεκτρονικές πληρωμές, αναφέρει ο κ. Καμπανόπουλος.
Η παροχή κινήτρων προς τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις ώστε να επιλέγουν για τις συναλλαγές κάρτες πληρωμών έναντι μετρητών, θα λειτουργούσε προς όφελος του κράτους και της εθνικής οικονομίας. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να δοθούν φορολογικές ελαφρύνσεις εφόσον η χρήση καρτών ξεπερνά συγκεκριμένο ποσοστό του προσωπικού εισοδήματος. Όπως επίσης θα μπορούσε να υπάρχει μείωση ΦΠΑ με τη χρήση καρτών πληρωμών σε συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων ή για συγκεκριμένο χρόνο.
Ταυτόχρονα, διευρύνονται τα σημεία αποδοχής ηλεκτρονικών πληρωμών (πχ σε χώρους εστίασης, περίπτερα, μίνι μάρκετ, μέσα μεταφοράς κλπ) και αναβαθμίζονται σταδιακά ώστε να αποδέχονται πληρωμές μέσω νέων τεχνολογιών (πχ ανέπαφες κάρτες, κινητά, κλπ).