Ο oρεινός όγκος του Μαινάλου (1980 μέγιστο υψόμετρο) καταλαμβάνει το κέντρο της Πελοποννήσου και το μεγαλύτερο τμήμα του Νομού Αρκαδίας, κύρια τη δυτική πλευρά της. Εκτείνεται από το οροπέδιο της Τρίπολης μέχρι τον ποταμό Λούσιο στα δυτικά και από τη Μεγαλόπολη μέχρι την λίμνη του Λάδωνα βόρεια, σε μια έκταση περίπου 1.500.000 στρεμμάτων. Η αμιγώς ορεινή του ζώνη ξεπερνάει τα 700.000 στρέμματα και το καθιστά ένα από τα πλέον εκτεταμένα ορεινά συγκροτήματα της Ελλάδος. Οι συνεχείς εναλλαγές δεκάδων κορυφών και χαραδρών με εκατοντάδες ορεινούς λειμώνες και οροπέδια, δίνουν ένα εντυπωσιακό ανάγλυφο. Το γεγονός μάλιστα ότι τα περισσότερα από τα υψίπεδά του παρουσιάζουν αρνητική κλίση (δολίνες, γούπατα, λάκκες), καθιστά το Μαίναλο μοναδικό γεωμορφολογικό σχηματισμό σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Το φυσικό ανάγλυφο συμπληρώνεται από πολλές πηγές και υδάτινες ροές, ιδιαίτερα στο δυτικό τμήμα του λόγω στεγανότητας των πετρωμάτων (φλύσχης, σχιστόλιθοι) όπου σχηματίζεται μία πλούσια βιομάζα και ένας από τους μεγαλύτερους υπόγειους υδροφορείς της Πελοποννήσου. Ένα υπέροχο ελατοδάσος εκτείνεται στο 65% περίπου της ορεινής ζώνης και μαζί με συστάδες δρυών, πρίνων, πεύκης, κέδρων και κάθε μορφής βλάστησης, αποτελεί το υπόβαθρο μιας πλούσιας μυκοχλωρίδας. Η χλωρίδα συμπληρώνεται από μεγάλη ποικιλία θάμνων, ποωδών φυτών και λουλουδιών στα οροπέδια και στις κορυφές, που ιδιαίτερα την άνοιξη δίνουν πανέμορφους χλοοτάπητες με σπάνιες φυσικές συνθέσεις.
Σήμερα, η ορνιθοπανίδα και η πανίδα του βουνού, παρά την υποβάθμιση από ανθρώπινες οχλήσεις διαφόρων ειδών και τις φυσικές καταστροφές, δίνει ακόμα την άνιση μάχη της επιβίωσης. Πρόσφατα μάλιστα το Μαίναλο έχει συμπεριληφθεί στο δίκτυο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Natura 2000.
Αμέτρητοι θρύλοι και παραδόσεις συνδέονται με το βουνό, στο οποίο έζησαν θεοί και ήρωες της μυθολογίας. Το Μαίναλο ήταν η κατοικία τού Πάνα, του τραγοπόδαρου θεού των ποιμνίων και των βοσκών, σε αυτό παρουσιαζόταν συχνά η θεά Δήμητρα, σε αυτό περιφέρονταν οι Νύμφες. Τα ειδυλλιακά του τοπία ενέπνευσαν τον Γκαίτε, τον Βυργίλιο, τον Πουσέν και πολλούς άλλους ποιητές και φιλοσόφους, και υμνήθηκαν από αυτούς. Μάλιστα, σύμφωνα με το Βυργίλιο το Μαίναλο "πάντα ακούει τα ερωτικά τραγούδια των βοσκών και του Πάνα, που παίζει τη φλογέρα του". Η φιλοσοφική τάση και σχολή της "Αρκαδίας" – παγκόσμια γνωστή και δημοφιλής μέχρι τις μέρες μας – στο βουνό αυτό οφείλει τη γέννησή της.
Η κτηνοτροφία ήταν από την αρχαιότητα συνυφασμένη με τη ζωή και την οικονομία των ορεσειβίων κατοίκων του. Σε όλο το βουνό βόσκουν μέχρι και σήμερα άφθονα κοπάδια αιγοπροβάτων. Η δύσβατη μορφολογία της περιοχής και ο βουκολικός χαρακτήρας του τοπίου και της ζωής διαμόρφωσε και τον χαρακτήρα των κατοίκων. Υπομονετικοί, σκληροτράχηλοι, περήφανοι, ήρεμοι και με αδούλωτο πνεύμα και ήθος. Γι' αυτό, στις κρίσιμες και δύσκολες ιστορικές περιόδους του Ελληνισμού αντιστάθηκαν και αγωνίστηκαν με πάθος και αυταπάρνηση.
Μέσα και γύρω από του Μαίναλο ξεδιπλώνεται η ιστορική διαδρομή δεκάδων αιώνων ελληνικής ιστορίας. Μια απλή περιήγηση στο βουνό, ανακαλεί ιστορικές μνήμες από το '21 όταν το Μαίναλο υπήρξε θέατρο της Επανάστασης του Ελληνικού έθνους. Διάσπαρτο από πολλά γραφικά και ιστορικά χωριά, Δημητσάνα, Στεμνίτσα, Βυτίνα, Λαγκάδια, Αλωνίσταινα, Λιμποβίστι, Λεβίδι, Μαγούλιανα, Πιάνα, Ζιγοβίστι, Πυργάκι, Βαλτεσινίκο και άλλα, γεμάτο από απομεινάρια αρχαίων και μεσαιωνικών οικισμών, από ναούς, μοναστήρια, κρυφά σχολειά, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλους, λιθόστρωτα και μονοπάτια, το Μαίναλο αποτελεί πραγματικά ένα απέραντο πάρκο πολιτισμού και ιστορίας.
Το Μαίναλο αποτελεί έναν ενιαίο φυσικό, πολιτιστικό και ιστορικό χώρο. Τα παρθένα και αρχέγονα τοπία του, η βιολογική του ποικιλότητα, η θέση του στην συμβολή των αξόνων επικοινωνίας της χλωρίδας και πανίδας της Πελοποννήσου συνιστούν σε συνδυασμό με το ιστορικό – οικιστικό του πρόσωπο, ένα σημαντικό οικοσύστημα και ένα υψηλής στάθμης φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον.
Υπάρχουν άφθονες μαγευτικές διαδρομές και τοποθεσίες στο Μαίναλο. Ιδιαίτερα οι διαδρομές Δαβιά – Πιάνα – Αλωνίσταινα – Βυτίνα, Στεμνίτσα – Χρυσοβίτσι, Βυτίνα – Λαγκάδια, Βυτίνα – Πυργάκι – Ελάτη – Χρυσοβίτσι, Βυτίνα – Δημητσάνα και Μαγούλιανα – Βαλτεσινίκο θα μείνουν αξέχαστες στον επισκέπτη. Από τις τοποθεσίες, ξεχωριστή ομορφιά έχει το φαράγγι του Λούσιου, το Αρκουδόρεμα κοντά στο Λιμποβίσι, όπως και περιοχές κοντά στο διάσελο της Αλωνίσταινας, στο Πυργάκι,στην Ελάτη, στα Μαγούλιανα, στο Βαλτεσινίκο και στον Ράδο.
Από το Μαίναλο περνά και το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Επίσης, αρκετά μονοπάτια έχουν χαραχθεί στο βουνό και έλκουν πολλούς περιπατητές και ορειβάτες. Από τις πιο ενδιαφέρουσες οδοιπορικές διαδρομές είναι η διάσχιση του φαραγγιού του Λούσιου και η διαδρομή που ξεκινά από το 25ο χιλ. του δρόμου Τρίπολης – Αλωνίσταινας – Βυτίνας: Διάσελο Αλωνίσταινας (1320μ) – Κοκκινόβρυση – Προφήτης Ηλίας (1585μ) – Μεθύδριο (1080) – Μονή Αγίων Θεοδώρων – Χαράδρα Μυλάωνα – 7 ψωμιά (1150μ), διάρκειας 5 ωρών και διαβάθμισης Β'. Μια άλλη όμορφη διαδρομή περνά από το Αρκουδόρεμα και το Χρυσοβίτσι.
Το χειμώνα το βουνό ντυμένο με χιόνια προσφέρει ένα φαντασμαγορικό θέαμα και είναι ιδανικός τόπος χειμερινών διακοπών, σπορ (Οστρακίνα), ορειβασίας και κυνηγιού. Στη θέση Οστρακίνα και κάτω από την ομώνυμη κορυφή του Μαινάλου, υπάρχει αξιόλογο χιονοδρομικό κέντρο και καταφύγιο. Στη διασταύρωση για τη Στεμνίτσα και την Ελάτη έχει κτισθεί τουριστικό χωριό, ενώ στις περιοχές της Βυτίνας, Λεβιδίου και Δημητσάνας υπάρχουν αρκετές τουριστικές μονάδες για τη φιλοξενία και εξυπηρέτηση των επισκεπτών.
Πηγή: arcadia.ceid.upatras.gr