Ιάσων Καλαμπόκας: Ο ήρωας της Αντίστασης από την Αρκαδία

Του Παν. Βέμμου

Τούτες τις μέρες συμπληρώνονται 70 χρόνια από την σύλληψη και την άμεση εκτέλεση από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής του Ιάσονα Καλαμπόκα στη Χίο, μετά από προδοσία «ελλήνων» συνεργατών τους. Ήταν αρχές Σεπτεμβρίου του 1944 λίγες μέρες πριν την απελευθέρωση της Χίου (21/9). Μικρή σημασία έχει η ακριβή ημερομηνία αν ήταν 6 Σεπτεμβρίου, που είναι η πλέον πιθανή, ή 7 που κάποιοι αναφέρουν ή 8 που αναγράφεται σε αναμνηστική στήλη στον τόπο εκτέλεσης.

Ο Ιάσων Καλαμπόκας γεννήθηκε στις Κάτω Κολλίνες Αρκαδίας πιθανότατα το 1918, αφού αναφέρεται ότι ήταν 26 χρονών όταν σκοτώθηκε. Πολέμησε στα βουνά της Αλβανίας όπου και διακρίθηκε. Προτάθηκε για την απονομή χρυσού αριστείου ανδρείας. Για τον λόγο αυτό επιλέχθηκε και φοίτησε στην σχολή εφέδρων αξιωματικών στην Καβάλα και στη συνέχεια προωθήθηκε στην Κρήτη όπου πήρε μέρος στη μάχη της Κρήτης ως έφεδρος ανθυπολοχαγός, όπου και ανδραγάθησε. Με την κατάληψη της  Κρήτης  κατόρθωσε να επιβιβαστεί σε συμμαχικό πλοίο και να φθάσει στη Μέση Ανατολή. Πήρε μέρος σε μάχες στην έρημο και στο Ελ Αλαμέϊν  όπου όπως αναφέρει η Κούλα Ξηραδάκη στο βιβλίο της «Κατοχικά», τραυματίσθηκε. Λόγω  του απαραμίλλου θάρρους του, της αυταπάρνησης και της αυτοθυσίας του επιλέχθηκε να εκπαιδευτεί στη σχολή μυστικών πρακτόρων και ειδικών αποστολών στη Χαϊφα της Παλαιστίνης. Του ανατέθηκαν στη συνέχεια μυστικές αποστολές τις όποιες  έφερε με επιτυχία  σε πέρας. Η τελευταία ήταν η ανακάλυψη  και καταστροφή της πιο σημαντικής βάσης   κατασκοπείας  και αντικατασκοπείας  των Γερμανών στο κατεχόμενο Αιγαίο που έδρευε στη Χίο. Όπως αναφέρει ο Δημ. Μελαχρoινούδης  συνεργάτης  του «στις 24 του Γενάρη 1944 αποβιβάζονται στα Αγιάσματα ο υπολοχαγός Ιάσων Καλαμπόκας και ο τηλεγραφητής  Πάνος Καρασούλης με τον ασύρματο του… Από τον Ιούνιο του 1944 δραστηριοποιείται το Ελληνικό  Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό (ΕΛΑΝ) με επικεφαλής το Γιώργη  Μαυράκη  και Διαμαντή Καραγκουλέ. Με τρία κουρσάρικα και με προσωπική πολλές  φορές  συμμετοχή τον υπολοχαγού της συμμαχικής αποστολής  Ιάσονα  Καλαμπόκα  αιχμαλώτισαν ή βύθισαν 70 επιταγμένα από τους Γερμανούς πλοία. Ο Ιάσων είχε  οργανώσει τα πάντα. Αποθήκη όπλων, κρυψώνες , κέντρο πληροφοριών, συνδέσμους.  Ευρήκε γόνιμο έδαφος και ανθρώπινο δυναμικό. Ο Ιεράρχης  Ιωακείμ, οι καλόγεροι στους Άγιους Πατέρες, επιστήμονες, διευθυντές Τραπεζών, πατριώτες όλοι οργανωμένοι στο ΕΑΜ. Και ούτε ο Καλαμπόκας ούτε εγώ ήταν δυνατό να κάνουμε τίποτα χωρίς την πολύτιμη βοήθεια τους…»

Ο Στουπάς Αλέξανδρος αναφέρει σε σημείωμά του στο διαδίκτυο «Παιδί της κατοχής. Οδός Αγίου Συμεών ακόμη τότε και χωματόδρομος η σημερινή  Καλαμπόκα. Χώμα κι η πλατεία της εκκλησίας που παίζανε μπάλα ξυπόλητα τα πιτσιρίκια της γειτονιάς. Μια γειτονιά όλο παλιά σπίτια. Κατοχικές μνήμες, σαν όνειρο. Η οικογένεια αναγκάσθηκε ένα φεγγάρι, να μετακομίσει στη Βέσσα. Ο πατέρας είχε μπακάλικο στο ισόγειο του σπιτιού Άγιου Συμεών 22… Κάθε μέρα ανέβαινε στη Βέσσα με τα πόδια. Ξαφνικά, ήλθε στο χωριό το άσχημο μαντάτο. Σκότωσαν τον Νίκο Στουπά οι Γερμανοί απέναντι στο μαγαζί του. Το κράτησαν κρυφό απ’ τη μητέρα του. Ξαφνικά αργά το απόγευμα, τον βλέπουν να έρχεται στη Βέσσα. Αμέσως κτύπησαν την καμπάνα «Ο Στουπάς ζει , γύρισε». Μετά από δύο μέρες γυρίσαμε στη Χώρα στο σπίτι. Έγινε η απελευθέρωση. Θυμάμαι σαν όνειρο απέναντι από το μπακάλικο του πατέρα, ένα κομμάτι ξύλο μακρόστενο φορτωμένο με λουλούδια και φύλλα χαρτιού με λουλούδια και ποιήματα, σκεπασμένο με μια ελληνική σημαία. Ο νεκρός που νόμιζαν ότι ήταν ο πατέρας μου,  ήταν ο Ιάσων Καλαμπόκας. Τον κυνήγησαν τον τραυμάτισαν και όταν γύρισε από το αδιέξοδο του Αγίου Συμεών του έδωσαν τη χαριστική βολή μπροστά στην κολώνα του σπιτιού του Λεμονιάδη…»

Ο Ιάσονας Καλαμπόκας , επικεφαλής της συμμαχικής αποστολής στη Χίο, έκανε πράξη την εθνική ενότητα, σε αντίθεση με τις βρετανικές στρατιωτικές αποστολές στην κατεχόμενη Ελλάδα που επεδίωκαν την διάσπαση των αντιστασιακών οργανώσεων και την προώθηση των αυτοκρατορικών αγγλικών συμφερόντων. Για αυτό το λόγο  η προσφορά του Ιάσονα είναι ιδιαίτερα σημαντική και διδακτική με όσα ακολούθησαν στην πολύπαθη χώρα μας. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που στον τόπο μας έχει παραμείνει άγνωστη η δράση ενός ήρωα, αφού έσερνε τη φήμη του «συνοδοιπόρου».

70 χρόνια μετά, σαν ύστατη προσφορά στη μνήμη του, για την εθνική μας επιβίωση και για τα παιδιά οφείλουμε αρχές και πολίτες του τόπου  καταγωγής του να τον τιμήσουμε. Η Χίος, ο τόπος που θυσιάστηκε έχει στήσει ανδριάντα, έχει δώσει το όνομα του στο δρόμο που εκτελέστηκε, αίθουσα  στη βιβλιοθήκη «Α. Κοραής» και τον μνημονεύει  σε εκδηλώσεις και ιστορικές αναφορές. Η πρόταση που έχει απευθυνθεί στο δήμο Τρίπολης, στις κοινότητες Κολλινών και Κάτω Κολλινών, στον πολιτιστικό σύλλογο Κολλινών και στην Παναρκαδική Ομοσπονδία δεν πρέπει να μείνει κενό γράμμα…

Βιβλιογραφία

  • Ιάσων Καλαμπόκας ο θρυλικός ήρωας. Γιάννης Β. Ιωανίδης Αθήνα  1973
  • «Κατοχικά» Κούλας Ξηραδάκης  Αθήνα 2012
  • Διαδίκτυο: Ιάσων Καλαμπόκας.
  • Με αναζήτηση στο Internet (Google), μπορεί κάποιος να βρει φωτογραφία του Ιάσωνος Καλαμπόκα, καθώς και φωτογραφία του αγάλματός του στη Χίο.