Το χρήμα είναι χρόνος

Του Παντελή Μπουκάλα

Δεν υπακούει μόνον ο χρόνος στους ορισμούς της σχετικότητας. Υπήκοός της είναι και το χρήμα. Κι ας πιστεύουμε συχνά πως είναι απόλυτο μέγεθος, μπετοναρισμένο από τους αριθμούς, που «λένε πάντοτε την αλήθεια». Τα τρακόσια χιλιάρικα ευρώ, λ.χ., είναι ένα τίποτα. Μπορεί όμως να είναι και σχεδόν τα πάντα. Είναι ένα τίποτα για τις θηριώδεις ανάγκες της Ελλάδας, που, με τη θηλιά των πιστωτών όλο και πιο σφιχτή, αδυνατεί να υπηρετήσει αξιοπρεπώς οτιδήποτε: από τα νοσοκομεία και τα σχολεία ώς τις εφορίες και τους αρχαιολογικούς χώρους, που πορεύονται με λειψό προσωπικό. Και είναι σχεδόν τα πάντα για ένα σχολείο που, δίχως θέρμανση, έβγαλε τον χειμώνα εμπιστευόμενο τον Θεό της Ελλάδας. Ή για μία από τις δομές κοινωνικής αλληλεγγύης, που ουσιαστικά βασίζονται σε όσους έχουν ακόμα κατιτίς (και πρωτίστως έχουν μέσα τους μια φλογίτσα προσφοράς), ώστε να βοηθήσουν όσους δεν έχουν απολύτως τίποτα.
Ναι. Τα τρακόσια χιλιάρικα που έβαλαν στόχο να συγκεντρώσουν Γάλλοι διανοούμενοι, με το σύνθημα «Από τον λαό για τον λαό», για να συντρέξουν θύματα της κρίσης στην Ελλάδα, φυσικά και δεν λύνουν το πρόβλημα. Η συμβολική κίνησή τους πάντως θα προβληματίσει –ιδού το πρώτο όφελος– όσους Ελληνες φιλοσοφούντες βλέπουν αλλιώς τα πράγματα, εμπιστευόμενοι τα χρωματισμένα γυαλιά τους και όχι τα μάτια τους. Υποστηρίζουν δηλαδή (ερήμην των αριθμών) πως δεν υπάρχει σοβαρή κρίση στην Ελλάδα ή πως, κι αν ακόμα υπάρχει τόση δα, οφείλεται αποκλειστικά στην καφενόβια οκνηρία των Ελλήνων και στον «έξω ντέρτια και καημοί» τρόπο ζωής που διάλεξαν.
Αν η κίνηση των Γάλλων ήταν η μόνη εκδήλωση αλληλεγγύης προς την Ελλάδα, θα είχε τη σημασία της, αλλά εύκολα θα την προσπερνούσαμε. Δεν είναι όμως. Είναι μία από τις ποικίλες μορφές που πήρε η προθυμία συμπαράστασης σε πολλές χώρες, της Ευρώπης κυρίως· προθυμία διακριτή στη βάση της πυραμίδας (λ.χ. στα γερμανικά συνδικάτα), καθώς και σε τμήματά της που συμβατικά ή ελιτίστικα χαρακτηρίζονται υψηλότερα, σε πανεπιστημιακούς π.χ., φίρμες της οικονομολογίας ή δημοσιογράφους.
Ισως οφείλονται όλα τούτα στη γοητεία που συνεχίζει να ασκεί σε ορισμένους κύκλους το όνομα Ελλάδα, παρά την έξωθεν και ένδοθεν απαξίωσή του. Ισως ορισμένα είναι αμιγώς αριστερογενή, εκφράζουν δηλαδή τη συμπάθεια της διεθνούς Αριστεράς για το εγχείρημα-ΣΥΡΙΖΑ. Ισως απορρέουν απλώς από την πανανθρώπινη ροπή υπεράσπισης του αδύναμου. Οπως και να ’χει, ενώ δεν αρκούν για να πούμε πως αληθεύει το σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», επιτρέπουν τη σκέψη πως είναι εφικτός ένας άλλος τρόπος προσέγγισης των πραγμάτων: με το λιγοστό χρήμα τους, οι Γάλλοι –κι όποιοι άλλοι– θέλουν να προσφέρουν μια μικρή ανάσα χρόνου στην Ελλάδα, να πατήσει στα πόδια της, να μετρηθεί με τα προβλήματά της δίχως τον πανικό των δανεικών. Θέλουν να πουν ότι το χρήμα είναι χρόνος. Πάντα συμβολικά. Αλλά τι πιο πολύτιμο.

Πηγή: kathimerini.gr