Το πρώτο μικρό ξέσπασμα συνέβη λίγο μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων όταν σκόρπισε στο πάτωμα όλα τα σχολικά βιβλία και τις φωτοτυπίες. Κουρασμένη από τον όγκο της εξεταστικής ύλης άρχισε να κάνει παύσεις από το διάβασμα. Φοβήθηκε όμως ότι αυτή η χαλάρωση θα της στερούσε την επιτυχία στις πανελλαδικές. Ακολούθησαν κι άλλες αντίστοιχες στιγμές. «Επαιρνα στο τηλέφωνο την καθηγήτριά μου από τα ιδιαίτερα –γιατί της είχα περισσότερο θάρρος– και έλεγα κλαίγοντας ότι δεν θα περάσω», λέει η 18χρονη Ασημίνα Τσιγάρου.
Πέρυσι, δύο μήνες πριν από τις εξετάσεις, παρακολούθησε πέντε δωρεάν σεμινάρια διαχείρισης άγχους μαζί με άλλες δέκα μαθήτριες. Τις συναντήσεις διοργάνωνε ένας σύλλογος στην πόλη της, η Πολιτιστική Εταιρεία Εκπαιδευτικών Κιλκίς, σε συνεργασία με ψυχολόγο. Σε αυτές έμαθε τεχνικές μνήμης και χαλάρωσης, αλλά και πώς να εξωτερικεύει τον θυμό της στύβοντας μια πετσέτα ή χτυπώντας ένα μαξιλάρι. «Αγχωνόμουν ότι θα πάνε τζάμπα οι κόποι των γονιών μου και τα λεφτά που είχαν δώσει στα φροντιστήρια», λέει. «Οποιαδήποτε ψυχολογική υποστήριξη εκείνη τη στιγμή ήταν ευπρόσδεκτη».
Κατάφερε τελικά να ελέγξει το άγχος της και σήμερα είναι πρωτοετής φοιτήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Παρόμοιους φόβους και αγωνίες με την ίδια μοιράζονται και αρκετοί από τους 105.000 μαθητές που θα συμμετάσχουν από αύριο στις πανελλαδικές εξετάσεις.
Οπως παρατηρούν καθηγητές σχολείων, φροντιστηρίων και ειδικοί ψυχικής υγείας που μίλησαν στην «Κ», τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συστηματικά λαμβάνονται πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του εξεταστικού άγχους. Λύκεια από το Κιλκίς μέχρι την Παλλήνη και την Πετρούπολη Αττικής διοργάνωσαν φέτος ειδικά σεμινάρια στις τάξεις των τελειόφοιτων. Ιδιοκτήτες φροντιστηρίων πραγματοποιούν σχετικές
ημερίδες ή παραπέμπουν τους μαθητές σε συνεργαζόμενους ψυχολόγους και διατροφολόγους. Κέντρα συμβουλευτικής, από τη Βέροια ώς το Ηράκλειο Κρήτης, δέχονται μαθητές σε κλειστές ομάδες που συναντιούνται για έξι έως δέκα συνεδρίες.
Οι περισσότεροι τελειόφοιτοι εγκλωβίζονται για το μεγαλύτερο μέρος της χρονιάς σε ένα απαιτητικό πρόγραμμα διαβάσματος. Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος, ένας μαθητής τρίτης λυκείου παρακολουθεί κατά μέσο όρο 15 ώρες μαθημάτων σε φροντιστήρια εβδομαδιαίως. Στα 2.500 φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης που λειτουργούν στη χώρα η εξεταστέα ύλη συνήθως έχει καλυφθεί από τον Ιανουάριο. Επειτα ξεκινούν διαδοχικές επαναλήψεις και διαγωνίσματα. Τους τελευταίους δύο μήνες προ των πανελλαδικών αυτές οι ώρες ξεπερνούν τις 20. Εάν προστεθούν οι 31 διδακτικές ώρες του σχολείου αλλά και αυτές του διαβάσματος στο σπίτι, απομένει ελάχιστος ελεύθερος χρόνος και η πίεση μεγαλώνει.
«Πάντοτε υπήρχε άγχος, ειδικά σε παιδιά που προσπαθούσαν αρκετά», λέει στην «Κ» η υποδιευθύντρια στο Ενιαίο Λύκειο Καρέα Αντιγόνη Κριπαροπούλου, που έχει συμπληρώσει 27 χρόνια στην εκπαίδευση. «Την τελευταία πενταετία όμως βλέπουμε πιο συχνά περιστατικά με κρίσεις πανικού», προσθέτει. Την περασμένη εβδομάδα συνόδευσε μια μαθήτρια από το σχολείο στο σπίτι. Είχε λιποθυμήσει στην τάξη όταν η καθηγήτρια μοίραζε την ύλη των εξετάσεων. «Μας είπε ότι λόγω άγχους κοιμόταν μόνο τέσσερις ώρες την ημέρα», λέει η υποδιευθύντρια. «Τα παιδιά εμφανίζονται με όλα τα σωματικά συμπτώματα του πανικού», παρατηρεί η ψυχολόγος Ολγα Κωνσταντίνου. Φέτος παρακολουθούσε έξι μαθητές, ενώ άλλες χρονιές δεχόταν το πολύ δύο περιστατικά.
Δύσπνοια και ταχυπαλμία
Συχνά οι παραπομπές των μαθητών σε ψυχολόγους γίνονται από καρδιολόγους. Αυτούς επισκέπτονται πρώτα τα παιδιά με δύσπνοια και ταχυπαλμία. Πριν από μερικά χρόνια η ψυχολόγος Σοφία Δάτση δέχτηκε στο γραφείο της μια μαθήτρια με παρόμοια συμπτώματα. «Κοιμόταν τρεις ώρες την ημέρα», λέει στην «Κ». Οι γονείς της είχαν πάρει δάνειο 10.000 ευρώ για να καλύψουν τα έξοδα των φροντιστηρίων και η μαθήτρια αφιέρωνε 11 ώρες την εβδομάδα μόνο σε ιδιαίτερα για τα φιλολογικά μαθήματα. Ακόμη και το Σάββατο, στις επτά το πρωί, είχε προγραμματίσει ιδιαίτερο. Είχε βγάλει την ύλη των εξετάσεων μέχρι τον Μάρτιο επτά φορές και σκόπευε να την επαναλάβει άλλες πέντε μέχρι τις πανελλαδικές. Ηταν τόσο πιεσμένο το πρόγραμμά της, θυμάται η ψυχολόγος, που δεν περίσσευε χρόνος για συνεδρίες. Οι γονείς ανησυχούσαν ότι αν μείωναν τις ώρες των ιδιαίτερων και του φροντιστηρίου θα δημιουργούσαν ανασφάλεια στην κόρη τους.
Ιστορίες για πολύωρο διάβασμα και περιορισμό άλλων δραστηριοτήτων έχουν να διηγηθούν πολλοί υποψήφιοι. Την τελευταία εβδομάδα ο Γιώργος Σκαρλάτος κλείστηκε στο σπίτι του και ακολούθησε συγκεκριμένο πρόγραμμα: ξύπνημα στις 11.00, διάβασμα μέχρι το μεσημέρι, διάλειμμα για φαγητό και πάλι διάβασμα μέχρι το βράδυ με λίγες διακοπές ενδιάμεσα. Αν και είναι μαθητής στο Μουσικό Λύκειο Παλλήνης φέτος περιόρισε το χρόνο ασχολίας του με τη μουσική. Παράλληλα όμως μειώθηκε και η επικοινωνία με συμμαθητές του. «Με ενοχλεί που είμαστε περισσότερο υποψήφιοι παρά συμμαθητές αυτή τη χρονιά», λέει. «Εχουμε αποστασιοποιηθεί. Είναι ο καθένας κλεισμένος στο δικό του άγχος».
Στο σχολείο του, όπως και στο Ενιαίο Λύκειο Καρέα, κάθε τάξη της τρίτης λυκείου αφιέρωσε φέτος τέσσερις διδακτικές ώρες σε ένα σεμινάριο διαχείρισης άγχους. Οι μαθητές κάθισαν κυκλικά, μίλησαν για όσα τους προβληματίζουν, ιεράρχησαν τους φόβους τους και προσπάθησαν να χαλαρώσουν με ασκήσεις αναπνοής. Παρόμοιες μεθόδους –κάποιες εκ των οποίων εφαρμόζονται και για φοβίες όπως αυτή των αεροπλάνων– ακολουθούν και άλλοι ειδικοί ψυχικής υγείας που μίλησαν στην «Κ». Συχνά τις συνοδεύουν με ειδική μουσική ή ήχους της φύσης και ζητούν από τα παιδιά να οραματιστούν έναν «ασφαλή τόπο» που θα τους ηρεμήσει, όπως μια παραλία ή ένα δάσος. Εκεί θα προσπαθήσουν να καταφύγουν νοερά και τη στιγμή που θα αγχωθούν κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.
«Κάποια παιδιά ήταν αρχικά αμυντικά στην ιδέα ότι είμαστε ψυχολόγοι. Στο τέλος όμως ακόμη και οι καθηγητές ζητούσαν να γίνει ένα αντίστοιχο σεμινάριο γι’ αυτούς γιατί είναι και οι ίδιοι πιεσμένοι» λέει η Χριστίνα Σιμιτσή, μία από τις τρεις ψυχολόγους που επισκέφτηκαν τα σχολεία σε Καρέα και Παλλήνη μετά από κάλεσμα των συλλόγων διδασκόντων και γονέων και κηδεμόνων.
Μπλακ άουτ
Αντίστοιχα σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν φέτος και στα Ενιαία Λύκεια του Κιλκίς με πρωτοβουλία της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού. Η ψυχολόγος Σοφία Δάτση, που συμμετείχε εθελοντικά σε αυτά, ασχολείται συστηματικά με τη διαχείριση του άγχους των πανελλαδικών εδώ και δύο δεκαετίες. Αφορμή ήταν οι δυσκολίες που αντιμετώπισε η ίδια ως μαθήτρια. Τρεις συνεχόμενες χρονιές με το σύστημα των δεσμών η κ. Δάτση έπαθε «μπλακ άουτ». «Ημουν άριστη μαθήτρια. Μου έδιναν συγχαρητήρια οι γνωστοί έξω από την εκκλησία από το Πάσχα γιατί ήταν σίγουροι ότι θα περάσω. Θυμάμαι όμως στο μάθημα των Λατινικών να πέφτει ένα θέμα που γνώριζα καλά και να μην μπορώ να γράψω λέξη», λέει.
Πίεση για επιτυχία
Στην πόλη της, όπως και σε άλλες μικρές κοινωνίες, η πίεση για επιτυχία μεγεθύνεται από τον περίγυρο. Οι τοπικές εφημερίδες πέρα από τα ονόματα των αριστούχων δημοσιεύουν αναλυτικά τις σχολές στις οποίες εισάγονται όλοι οι απόφοιτοι, τροφοδοτώντας την περιέργεια και τις συζητήσεις των γειτόνων. «Μετά τις διαδοχικές αποτυχίες μου ένας καταστηματάρχης είπε στη μητέρα μου: "άκουσα ότι η κόρη σου έχει όγκο στον εγκέφαλο, γι’ αυτό δεν περνάει στις εξετάσεις"», λέει η κ. Δάτση. «Πέρασα με την τέταρτη και έδωσα εξετάσεις τότε στα κρυφά». Σήμερα μια από τις μαθήτριες που την επισκέπτονται στο γραφείο της κουβαλάει αντίστοιχες αγωνίες. «Μου λέει: "κυρία πώς θα βγω στο χωριό αν αποτύχω; Θα κρυφτώ στο σπίτι"», αναφέρει η ψυχολόγος.
Αυτή την περίοδο την επισκέπτεται και η 18χρονη Βασιλική, η οποία δέχτηκε να μιλήσει στην «Κ» χωρίς να δημοσιευτεί το επώνυμό της. Πέρσι η Βασιλική δεν κατάφερε να περάσει στο Χημικό Θεσσαλονίκης, την πρώτη επιλογή της, για 26 μόρια. «Είχα κουραστεί πολύ και έπαθα "μπλακ άουτ" σε τρία μαθήματα», λέει. Δεν έβλεπε κομμάτια από την εκφώνηση των θεμάτων, ενώ τα διάβαζε. Ελυνε σωστά ασκήσεις στο πρόχειρο φύλλο αλλά δεν τις αντέγραφε στο καθαρό γιατί νόμιζε ότι είχε κάνει λάθος. «Είχα πολύ θυμό εκείνη την περίοδο που τον εξωτερίκευα με κλάμα. Μου έλεγαν να μην αγχώνομαι και αυτό μου έσπαγε περισσότερο τα νεύρα. Ηθελα να μου βρουν τρόπους να καταπολεμήσω το άγχος», λέει.
Η Βασιλική συμμετέχει και φέτος στις πανελλαδικές. «Πέρσι φοβόμουν μήπως στενοχωρήσω τους γονείς μου αλλά κατάλαβα ότι με αγαπούν ό,τι κι αν γίνει», λέει. «Φέτος, μέχρι στιγμής, δεν έχω αγχωθεί. Κατάλαβα ότι όλα ήταν απλά στο μυαλό μου».
Πηγή: kathimerini.gr