Ο Πρόεδρος με τις τέσσερις θητείες

Ο Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούζβελτ, τριακοστός δεύτερος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, γεννήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1882, στο ΧάΪντ Παρκ της Νέας Υόρκης και ανήκε σε παλαιά και πλούσια οικογένεια από την πλευρά και των δύο γονέων του. Σπούδασε στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ και Κολούμπια και το 1908 ολοκλήρωσε τις σπουδές του και αρχικά άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Το 1905 είχε παντρευτεί τη μακρινή εξαδέλφη του Αννα Ελινορ Ρούζβελτ, αγαπημένη ανιψιά του πρώην προέδρου Θεόδωρου Ρούζβελτ, ο οποίος ήταν επίσης μακρινός συγγενής του. Το ζεύγος απέκτησε έξι παιδιά.

H πολιτική σταδιοδρομία του άρχισε το 1910, όταν ο Ρούζβελτ εκλέχθηκε γερουσιαστής Νέας Υόρκης με το Δημοκρατικό Κόμμα. Από το 1913 ως το 1920 διετέλεσε υφυπουργός των Ναυτικών, και τον τελευταίο αυτόν χρόνο ήταν υποψήφιος αντιπρόεδρος των Δημοκρατικών αλλά τις εκλογές κέρδισαν οι Ρεπουμπλικανοί. Το 1921 ο Ρούζβελτ γνώρισε την προσωπική τραγωδία όταν προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα που τον άφησε διά βίου παράλυτο από τη μέση και κάτω. Με εντατική άσκηση, κυρίως κολύμβηση, ανέκτησε μέρος της κίνησης των κάτω άκρων του, αλλά συνήθως χρησιμοποιούσε αναπηρικό καροτσάκι. Σε όλη του τη ζωή προσπαθούσε να μην προβάλλεται η αναπηρία του και υπάρχουν μόνο δύο γνωστές φωτογραφίες του στο καροτσάκι.

Απέναντι σε αυτό το βαρύ πλήγμα της μοίρας ο Ρούζβελτ επέδειξε μεγάλο ψυχικό σθένος και δεν έχασε το ενδιαφέρον του για τη ζωή και την πολιτική. Το 1928 εξελέγη κυβερνήτης της Πολιτείας της Νέας Υόρκης και εφάρμοσε προοδευτικό πρόγραμμα, το οποίο έφερε την επανεκλογή του το 1930.

Εναντίον του Κραχ

Οι Δημοκρατικοί όμως είχαν για τον Ρούζβελτ πιο φιλόδοξα σχέδια. Το 1932 τον επέλεξαν ως υποψήφιό τους για την προεδρία και στις εκλογές ο Ρούζβελτ κατήγαγε περιφανή νίκη.

Την εποχή όπου ο Ρούζβελτ εγκαταστάθηκε στον Λευκό Οίκο η μεγάλη οικονομική κρίση που είχε ξεσπάσει το 1929, το περίφημο «Κραχ», εξακολουθούσε να ταλανίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες σκορπίζοντας στην κοινωνία απελπισία και φόβο. Ο Ρούζβελτ υποσχέθηκε να δράσει αμέσως και το έπραξε. Κατά τη φάση των Εκατό Ημερών, όπως ονομάστηκε η πρώτη περίοδος της προεδρίας του, κατέκλυσε το Κογκρέσο με επείγοντα νομοθετικά μέτρα. Το τραπεζικό σύστημα αναμορφώθηκε ώστε να διευκολυνθούν οι πιστώσεις, ο κανόνας του χρυσού εγκαταλείφθηκε, σειρά δημόσιες υπηρεσίες ιδρύθηκαν για να αναδιοργανώσουν υπό έλεγχο τη βιομηχανία και τη γεωργία και να αναζωογονήσουν την οικονομία μέσω προγράμματος εκτεταμένων δημοσίων επενδύσεων.

Αργότερα ακολούθησαν και άλλα μεταρρυθμιστικά μέτρα, μεταξύ των οποίων και σύστημα κοινωνικής ασφάλισης που προστάτευε τους εργαζομένους από την ανεργία, την ασθένεια και το γήρας. Καταργήθηκαν επίσης ανόητα και ατελέσφορα μέτρα όπως η ποταπαγόρευση. Ακόμη η κυβέρνηση ανέλαβε άμεσο ρόλο στην ανάπτυξη των φυσικών πόρων της χώρας με την εκτέλεση έργων μεγάλης πνοής και κλίμακας.

Με συχνές ομιλίες του από το ραδιόφωνο, τις «κουβέντες δίπλα στο τζάκι», όπως ονομάστηκαν, ο Ρούζβελτ σχολίαζε και εξηγούσε στους συμπατριώτες του την πολιτική του, το περίφημο Νιου Ντιλ.

Τα μέτρα του Ρούζβελτ προκάλεσαν, όπως ήταν φυσικό, τη σφοδρή αντίδραση των συντηρητικών κύκλων που κατηγορούσαν τον πρόεδρο ως «προδότη της τάξης του». Παρ’ όλα αυτά και παρά το ότι ο ρυθμός της μεταρρύθμισης επιβραδύνθηκε με την πάροδο του χρόνου, ο Ρούζβελτ επανεξελέγη το 1936 με μεγάλη πλειοψηφία.

H εξωτερική πολιτική

Σημαντικές πρωτοβουλίες έλαβε ο Ρούζβελτ και στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Το 1933 οι ΗΠΑ συνήψαν διπλωματικές σχέσεις με τη Σοβιετική Ενωση, την οποία ως τότε δεν είχαν αναγνωρίσει. Με βάση το δόγμα του «καλού γείτονα» οι σχέσεις των ΗΠΑ με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής πέρασαν από τις ωμές επεμβάσεις στις εμπορικές συμφωνίες.

Οταν το 1938 τα σύννεφα πύκνωσαν στον διεθνή ορίζοντα με την αύξηση της δύναμης της ναζιστικής Γερμανίας και των συμμάχων της, ο Ρούζβελτ μίλησε κατά της επιθετικότητας και της διεθνούς απληστίας. Μολονότι οι ΗΠΑ δεν αναγνώρισαν την κατάκτηση της Μαντζουρίας από τους Ιάπωνες και αποδοκίμασαν την επίθεσή τους κατά της Κίνας, οι διαπραγματεύσεις με την Ιαπωνία συνεχίστηκαν ακόμη και μετά την έκρηξη του B’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη το 1939.

Οταν άρχισαν οι εχθροπραξίες στην Ευρώπη, το πρόγραμμα που ήδη είχε εγκαινιάσει ο Ρούζβελτ για την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ και για τη μετατροπή τους σε «οπλοστάσιο της δημοκρατίας» επιταχύνθηκε. Το 1940, μετά την πτώση της Γαλλίας, η αμερικανική βοήθεια προς τη σκληρά δοκιμαζόμενη από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς Αγγλία αυξήθηκε σε μεγάλο βαθμό και εντάθηκε ακόμη περισσότερο χάρη στον νόμο περί δανεισμού (Lend-Lease Act) του Μαρτίου 1941, με τον οποίο το Κογκρέσο έδινε στον Ρούζβελτ το δικαίωμα να προσφέρει πολεμική βοήθεια σε οποιαδήποτε χώρα ο ίδιος έκρινε ότι «η άμυνά της ήταν ζωτική για την άμυνα των ΗΠΑ», οι οποίες ήταν ακόμη ουδέτερες.

Ο B’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Στις προεδρικές εκλογές του 1940 ο Ρούζβελτ έθεσε για τρίτη φορά υποψηφιότητα σπάζοντας μακρά παράδοση, χρονολογούμενη από την εποχή του πρώτου προέδρου των ΗΠΑ Τζορτζ Ουάσιγκτον, ο οποίος είχε αρνηθεί να διεκδικήσει τρίτη θητεία. Χωρίς να υφίσταται συνταγματικό κώλυμα (αυτό καθιερώθηκε αργότερα με τροπολογία του Συντάγματος), μόνο με προσωπική του απόφαση ο καθένας, κανένας πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είχε έκτοτε διεκδικήσει τρίτη θητεία. H απόφαση του Ρούζβελτ προκάλεσε διαμαρτυρίες και επικρίσεις όχι μόνο από τους αντιπάλους του αλλά και από τον κύκλο των στενών συνεργατών του, πολλοί από τους οποίους τον εγκατέλειψαν. Ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών Γουέντελ Γουίλκι είχε πολύ ισχυρότερο ρεύμα απ’ ό,τι οι αντίπαλοι του Ρούζβελτ στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Παρ’ όλα αυτά ο Ρούζβελτ αναδείχθηκε νικητής για μία ακόμη φορά, αν και με μικρότερη πλειοψηφία απ’ όση στο παρελθόν.

Κατά την προεκλογική εκστρατεία και τα δύο μεγάλα κόμματα, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί, υποστήριξαν το πρόγραμμα για την ενίσχυση της άμυνας της χώρας καθώς και τη βοήθεια προς την Αγγλία. Αντιτάχθηκαν όμως στην είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο. Τη στάση τους αυτή οι Αμερικανοί αναγκάστηκαν να τη μεταβάλουν άρδην στις 7 Δεκεμβρίου του 1941, όταν οι Ιάπωνες εξαπέλυσαν επίθεση κατά του Περλ Χάρμπορ, της αμερικανικής βάσης του Ειρηνικού. Αμέσως οι ΗΠΑ κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας.

Ο Ρούζβελτ ηγήθηκε επάξια της πολεμικής προσπάθειας του αμερικανικού έθνους. Μεριμνούσε άγρυπνα για την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων και ανέπτυξε έντονη διπλωματική δραστηριότητα κατά τις συναντήσεις του με τους ηγέτες των άλλων συμμαχικών δυνάμεων, και ιδίως με τον Γουίνστον Τσόρτσιλ της Αγγλίας και τον Ιωσήφ Στάλιν της Σοβιετικής Ενωσης (Τεχεράνη 1943, Γιάλτα 1945). Εργάστηκε επίσης με ζήλο για τη δημιουργία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

H σύντομη προεδρία

Τον Νοέμβριο του 1944 ο Ρούζβελτ αναδείχθηκε για τέταρτη φορά πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. H θητεία του αυτή επέπρωτο να τερματιστεί πρόωρα. Ο Ρούζβελτ πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία στις 12 Απριλίου του 1945, λιγότερο από έναν μήνα πριν από την παράδοση της Γερμανίας.

H προσωπικότητα και τα επιτεύγματα του Ρούζβελτ εξακολουθούν πάντα να προκαλούν έντονες συζητήσεις ανάμεσα στους θερμούς οπαδούς του και στους ανυποχώρητους αρνητές του. Κανένας ωστόσο δεν μπορεί να αμφισβητήσει την τεράστια ενεργητικότητα και αυτοπεποίθησή του, την πολιτική του δεξιοσύνη και τη βαθιά επίδραση που άσκησε η προεδρία του στην ανάπτυξη της χώρας του και στις διεθνείς εξελίξεις.

Πηγή: tovima.gr