Αν και μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου οι δήμοι πρέπει να προχωρήσουν στην απόσυρση των τραπεζοκαθισμάτων από κοινόχρηστους χώρους, είναι ορατό το ενδεχόμενο παράτασης του μέτρου, καθώς το κλίμα από την πλευρά της κυβέρνησης δεν είναι αρνητικό. Η σχετική τροπολογία, που ισχύει από τον Μάιο του 2020, είχε προβλεφθεί ως μέτρο στήριξης των επιχειρήσεων που πλήττονταν από τον κορωνοϊό.

Θα μαζευτούν τα τραπεζάκια του lockdown;

Της Τάνιας Γεωργιοπούλου

«Εύκολα απλώνεις, δύσκολα μαζεύεις». Με αυτή τη φράση υπεύθυνος του αρμόδιου τμήματος μεγάλου δήμου της περιφέρειας περιγράφει την πρόκληση που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι δήμοι στο τέλος του μήνα, οπότε και τα επιπλέον τραπεζοκαθίσματα σε κοινόχρηστους χώρους τα οποία τοποθετήθηκαν ελέω κορωνοϊού, θα πρέπει να αποσυρθούν ώστε να αποδοθεί μέρος του δημοσίου χώρου στους πολίτες.

Πάντως, ορατό είναι το ενδεχόμενο παράτασης του μέτρου, δεδομένου ότι η ΚΕΔΕ αναμένεται να αποφασίσει σχετικά μεθαύριο Παρασκευή, σε συνεδρίαση του διοικητικού της συμβουλίου που θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο των εργασιών της ΔΕΘ. Το κλίμα από την πλευρά της κυβέρνησης δεν είναι αρνητικό, όπως αναφέρουν πηγές και από τα δύο συναρμόδια υπουργεία, Εσωτερικών και Ανάπτυξης, τονίζοντας ωστόσο ότι θα ληφθούν υπόψη όλες οι παράμετροι. Συγκεκριμένα, όπως ανέφεραν πηγές του υπουργείου Ανάπτυξης, η ηγεσία του διάκειται θετικά στο αίτημα του κλάδου, με το σκεπτικό ότι, πρώτον, υπάρχει έντονη τουριστική κίνηση και η τουριστική περίοδος εκτιμάται ότι θα διαρκέσει μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου και δεύτερον, η κυβέρνηση δεν επιθυμεί μια νέα βίαιη μεταβολή σε έναν κλάδο που υπέστη σοβαρό πλήγμα στη διάρκεια των δύο προηγούμενων ετών λόγω της πανδημίας. Με βάση τα παραπάνω θεωρείται αρκετά πιθανό το επόμενο διάστημα να υπάρξει τροπολογία σε κάποιο νομοσχέδιο και πάντως πριν από τις 30 Σεπτεμβρίου, που θα προβλέπει την παράταση της εν λόγω ρύθμισης. Πηγές και από την πλευρά του υπουργείου Εσωτερικών ανέφεραν ότι θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο παράτασης εφόσον κατατεθούν σχετικά αιτήματα. Η σχετική τροπολογία που ισχύει από τον Μάιο του 2020 είχε προβλεφθεί ως μέτρο στήριξης των επιχειρήσεων που πλήττονταν από τον κορωνοϊό, «ώστε και η λειτουργία των καταστημάτων να καταστεί βιώσιμη, αλλά και να τηρηθούν οι προβλεπόμενες αποστάσεις μεταξύ των τραπεζοκαθισμάτων».

Εκτοτε βέβαια υπήρξαν πολλές παρατάσεις και επεκτάσεις των τραπεζοκαθισμάτων – πώς αλλιώς άλλωστε, εφόσον ο δημόσιος χώρος παραχωρείται δωρεάν. Οι αρμόδιοι των δήμων παραδέχονται ότι στις περιπτώσεις που οι επιχειρηματίες δεν έκαναν κατάφωρη παραβίαση του δημοσίου χώρου, με τη σειρά τους έκαναν και εκείνοι τα στραβά μάτια «δεδομένων των συνθηκών».

«Οσοι είχαν τη δυνατότητα να επεκταθούν, δηλαδή υπήρχε ελεύθερος χώρος κοντά στα καταστήματά τους, το έκαναν», περιγράφει γλαφυρά την κατάσταση ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας. Από τις 1.500 επιχειρήσεις που διαθέτουν άδεια στη Θεσσαλονίκη, το 80% έκανε χρήση της ευεργετικής διάταξης και τοποθέτησε επιπλέον τραπεζοκαθίσματα. Ο δήμαρχος σημειώνει μάλιστα ότι στις περιπτώσεις που δεν ήταν δυνατή η επέκταση των τραπεζοκαθισμάτων λόγω έλλειψης χώρου, ο δήμος προχώρησε στη μείωση της χρέωσης τοποθέτησης τραπεζοκαθισμάτων ανά τετραγωνικό για τους επιχειρηματίες, ως ένα μέτρο στήριξης.

Στον Δήμο Χανίων, όπου η τουριστική περίοδος συνεχίζεται και τα περισσότερα καταστήματα έχουν κάνει χρήση της ευνοϊκής διάταξης, ο δήμαρχος Παναγιώτης Σημανδηράκης εξηγεί ότι ο περιορισμός των τραπεζοκαθισμάτων θα είναι πολύ δύσκολο να επιβληθεί αυτή τη στιγμή. «Δεν έχουμε τα εργαλεία για να τον επιβάλλουμε δεδομένου ότι δεν έχουμε δημοτική αστυνομία», τονίζει ο δήμαρχος Χανίων, ο οποίος προσθέτει ότι αναμένει να υλοποιηθεί η πρόθεση για την επανασύστασή της, που έχει ανακοινωθεί από το υπουργείο Εσωτερικών.

Τα περισσότερα από τα αιτήματα για επέκταση του χώρου των τραπεζοκαθισμάτων που κατατέθηκαν από καταστήματα εστίασης το 2022 δεν εγκρίθηκαν, λέει στην «Κ» ο Βασίλης Κορομάντζος, αντιδήμαρχος Δημοτικής Αστυνομίας και δημοσίων χώρων του Δήμου Αθηναίων. Η Αθήνα έχει περίπου 2.500 καταστήματα εστίασης (με βάση τις επίσημες άδειες). Το 2020, αμέσως μετά την άρση των μέτρων του πρώτου lockdown, δόθηκαν 180 άδειες επέκτασης, το 2021 δόθηκαν 293 άδειες και το 2022 δόθηκαν 126 άδειες.

Οπως σημειώνει ο κ. Κορομάντζος, στην Αθήνα πολλές φορές η επέκταση του εξωτερικού χώρου που καταλαμβάνουν τα καταστήματα έτσι κι αλλιώς δεν είναι εφικτή. Ενδεικτικά, το 2022 δόθηκαν 4 άδειες επέκτασης στην περιοχή του Ψυρρή (έναντι 8 το 2021), 9 (έναντι 11 το 2021) στην περιοχή του Συντάγματος και τους δρόμους πέριξ της πλατείας (Μητροπόλεως), 7 (έναντι 27 το 2021) στο Κολωνάκι, 2 (έναντι 1 το 2021) στην Ομόνοια, 2 (έναντι 5 το 2021) στο Θησείο, 0 (έναντι 1 το 2021) στην Πλάκα, 2 (έναντι 7 το 2021) στον Νέο Κόσμο και 12 (έναντι 27 το 2021) στο Παγκράτι.

Το 2021 τα καταστήματα είχαν υποστεί μεγάλη οικονομική πίεση, καθώς ήταν για 7 μήνες κλειστά, εξηγεί ο κ. Κορομάντζος την απόφαση του δήμου να δώσει περισσότερες άδειες επέκτασης πέρυσι. Ο ίδιος δηλώνει ότι θα ξεκινήσει τους ελέγχους την επόμενη ημέρα από τη μέρα λήξης της προθεσμίας, προκειμένου να περιοριστεί η χρήση του δημοσίου χώρου από τα καταστήματα.

«Εμείς εφαρμόζουμε τη νομοθεσία με ό,τι μέσα διαθέτουμε. Γιατί η Αθήνα έχει 400 δημοτικούς αστυνομικούς που πρέπει να κάνουν πολλές άλλες δουλειές εκτός από τον έλεγχο των τραπεζοκαθισμάτων», σημειώνει.

«Μια ευκαιρία να συνεχίσουμε»

«Μη μας πάρετε τον εξωτερικό χώρο που έχουμε». Ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου «Βεζενέ», που βρίσκεται στην οδό Βρασίδα 5 πίσω από το Χίλτον, εξηγεί ότι αν δεν δοθεί η δυνατότητα να παραταθεί το μέτρο της επέκτασης των τραπεζοκαθισμάτων, το συγκεκριμένο εστιατόριο δύσκολα θα επιβιώσει και σίγουρα θα χρειαστεί να απολύσει προσωπικό. Το συγκεκριμένο εστιατόριο, όπως και κάποια παρακείμενα, διαθέτει ένα πολύ μικρό εξωτερικό χώρο-βεράντα. Αξιοποιώντας την ευνοϊκή διάταξη που έδινε τη δυνατότητα επέκτασης των τραπεζοκαθισμάτων, έβγαλε μικρό αριθμό τραπεζιών στο απέναντι πάρκο και έτσι λειτουργεί τα δύο τελευταία χρόνια. Ο,τι όμως ήταν η εξαίρεση τώρα πλέον αποτελεί τον κανόνα. «Εχει πλέον δημιουργηθεί νέα τάξη πραγμάτων. Ολοι οι κάπως μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι ή οι παρέες με παιδιά δεν θέλουν μέσα, φοβούνται. Λένε αμέσως, «ένα τραπέζι στον κήπο. Και όλο τον χειμώνα, πολλοί κάθονταν έξω. Με παλτό, με γούνες αλλά έξω. Στα τέλη Δεκεμβρίου, είχαν ανέβει τα κρούσματα πάλι, αν θυμάστε», διηγείται. «Το μαγαζί πηγαίνει καλά», λέει με μεγάλη χαρά. «Εχουμε προσλάβει προσωπικό, τους πληρώνουμε καλύτερα, αν δεν μπορούμε να έχουμε τον χώρο έξω θα είναι σαν να μας τραβά κάποιος το χαλί κάτω από τα πόδια». Ο Αρης Βεζενές είναι διατεθειμένος να ακολουθήσει όλους τους κανόνες που επιβάλλει το κράτος, να τηρήσει τα πιο αυστηρά κριτήρια. «Ο δήμος μάς έχει κάνει άπειρους ελέγχους αυτά τα δύο χρόνια, δεν επεκταθήκαμε παράνομα ούτε εκατοστό. Φυτέψαμε πράσινο, προσέχουμε και σεβόμαστε τον χώρο. Δώστε μας την ευκαιρία να συνεχίσουμε».

Κατάληψη του δημόσιου χώρου χωρίς υπερβολές, με μέτρο

Του Γιώργου Λιάλιου

«Η Πλάκα είναι ένα τυπικό παράδειγμα των προβλημάτων που δημιούργησε ο διπλασιασμός των τραπεζοκαθισμάτων. Υπάρχουν δρόμοι στους οποίους τα ήδη μικρά πεζοδρόμια έχουν εξαφανιστεί και οι πολίτες αναγκάζονται να κινούνται μέσα στον δρόμο, ανάμεσα στα διερχόμενα οχήματα. Υπάρχουν πλατείες που έχουν “εξαφανιστεί” ως δημόσιοι χώροι, καθώς καταλαμβάνονται σχεδόν στο σύνολό τους. Ομως αυτή η υπερβολή είναι ανυπόφορη και πρέπει να σταματήσει. Τραπέζια έξω υπάρχουν σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου, δίνουν έναν τόνο χαράς και ζωντάνιας, αλλά με κάποιο μέτρο», λέει ο Γιάννης Μιχαήλ, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.

Η κατάσταση την οποία περιγράφει ο κ. Μιχαήλ είναι το τελευταίο έτος κοινή σε πολλές περιοχές της χώρας, ιδίως στις τουριστικές. «Τα πεζοδρόμια στο ιστορικό κέντρο είναι κατά κανόνα στενά, οι πλατείες λιγοστές», λέει ο κ. Μιχαήλ. «Οι πεζόδρομοι και οι πλατείες δεν δημιουργήθηκαν ως προεκτάσεις των καταστημάτων. Είναι δημόσιοι χώροι, κοινόχρηστοι και όχι αναλώσιμο αγαθό. Δεν μπορεί ο δημόσιος χώρος να εμπορευματοποιείται με αυτόν τον τρόπο, υπέρ των καταστημάτων και των πελατών τους και σε βάρος όλων των υπολοίπων. Παρατείνοντας τον “διπλασιασμό” των τραπεζοκαθισμάτων μονιμοποιούμε την απώλεια του λιγοστού κοινόχρηστου χώρου».

«Ο δημόσιος χώρος ανήκει σε όλους. Αν δεν αλλάζει η χρήση του, είναι αδιανόητο να απαγορεύεται η κατάληψή του από τραπεζοκαθίσματα – και μάλιστα όχι απαραίτητα με ενοίκιο», λέει η Ελένη Χανιώτου, καθηγήτρια στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. «Αυτό που πρέπει να γίνεται είναι να υπάρχει ένα όριο. Να μην ενοχλείται η συνήθης χρήση του χώρου, να μην εμποδίζεται η διέλευση των πεζών. Σε ένα πεζοδρόμιο που έχει πλάτος πέντε μέτρων δεν βλέπω τον λόγο γιατί να μην υπάρχουν και κάποια τραπεζοκαθίσματα. Πρόβλημα υπάρχει όταν καταλαμβάνονται πεζοδρόμια ελάχιστου πλάτους. Το ζήτημα λοιπόν είναι οι διαφορετικές χρήσεις να μπορούν να συνυπάρξουν: για παράδειγμα, σε μια πλατεία να υπάρχει ο χώρος που παίζουν τα παιδιά, ο χώρος που κάθονται οι γονείς τους ή οι ηλικιωμένοι, ο χώρος που κάποιος μπορεί να πιει έναν καφέ. Καθεμία από τις χρήσεις του δημόσιου χώρου προσφέρει κάτι με διαφορετικό τρόπο από τις υπόλοιπες. Δεν θα πρέπει να είμαστε αφοριστικοί, τα τραπεζοκαθίσματα δεν θα πρέπει να έχουν τον ρόλο εισβολέα, αλλά να είναι μία από τις πολλές χρήσεις του δημόσιου χώρου».

«Αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια είναι διαδοχικές νομοθετικές διατάξεις, οι οποίες περιορίζουν το δικαίωμα στον ελεύθερο δημόσιο χώρο, που δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς και αποσκοπούν σε πρόσκαιρα οφέλη», λέει ο κ. Μιχαήλ. «Το ερώτημα είναι πότε θα τον προασπιστούμε».

Τάνια Γεωργιοπούλου , Γιώργος Λιάλιος

Πηγή: Kathimerini.gr