(Φωτ. αρχείου, ο αιγιαλός στην περιοχή «Πλάκες» στο Παράλιο Άστρος)
ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΤΩΝ 243 ΑΡΘΡΩΝ είναι συνένωση τριών νομοσχεδίων και κατατέθηκε στη Βουλή για επεξεργασία και ψήφιση την 1η Μαρτίου, την ημέρα του εθνικού πένθους για το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη.
Η διαβούλευση για το τρίτο νομοσχέδιο στο οποίο εντάχθηκαν οι ρυθμίσεις για το δίκτυο Νatura και το νομοθέτημα-σκούπα, «ένα συνονθύλευμα αποσπασματικών περιβαλλοντικών και πολεοδομικών διατάξεων», διήρκεσε τέσσερις μέρες.
Παρά τις διαμαρτυρίες για την ουσία των διατάξεων αλλά και την έλλειψη επαρκούς χρόνου για διαβούλευση, η οποία δεν βοηθάει στη διαφάνεια και στη δημόσια λογοδοσία για καίριες διατάξεις που επηρεάζουν αποφασιστικά το περιβάλλον, δεν δόθηκε παράταση.
Η βροχή από σχόλια και νομοθετικές αλλαγές που υποβλήθηκαν από περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιστημονικούς φορείς καταγράφηκε στην έκθεση διαβούλευσης της Βουλής ως σχόλια «που είχαν γενικό χαρακτήρα και δεν μπορούσαν να ενσωματωθούν» στο σχέδιο νόμου που θα ψηφιστεί.
Υπονόμευση προστασία των περιοχών Natura
Το 2020 η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την ελλιπή προστασία του δικτύου των περιοχών Natura 2000. Σήμερα, μια διάταξη στο πολυνομοσχέδιο-σκούπα υπονομεύει ακόμη περισσότερο την προστασία των περιοχών αυτών. Αφορά τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΜΠ) των σημαντικών αυτών οικοσυστημάτων που πρέπει να προστατευτούν.
Οι μελέτες αυτές θα υποδείξουν εάν και ποιες ανθρωπογενείς δραστηριότητες θα επιτρέπονται στις 446 περιοχές του δικτύου. Θα καθορίζουν επίσης και τους αντίστοιχους περιορισμούς στις χρήσεις γης, με βασικό γνώμονα την προστασία των οικοσυστημάτων και των ειδών που αυτές φιλοξενούν.
Με τη νέα διάταξη η απόσταση από τον αιγιαλό μειώνεται στα 30 μέτρα και για τις επιπλωμένες κατοικίες των μεικτών τουριστικών καταλυμάτων. Πρόκειται για μικρότερης κλίμακας τουριστικές εγκαταστάσεις που αποτελούνται από ξενοδοχεία και κατοικίες. Παρόλο, λοιπόν, που η διάβρωση των ακτών και η σταδιακή εισχώρηση της θάλασσας στη στεριά λόγω της κλιματικής αλλαγής και των αστόχαστων ανθρώπινων παρεμβάσεων είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, δεν φαίνεται να ιδρώνει το αυτί του αρμόδιου υπουργείου.
Η διάταξη όμως που μπήκε στο πολυνομοσχέδιο αποδυναμώνει το πλαίσιο προστασίας το οποίο αναμένεται εδώ και μία δεκαετία. Κι αυτό γιατί δίνει τη δυνατότητα να διατηρηθούν υφιστάμενες εγκαταστάσεις ή δραστηριότητες χωρίς να εξετάζεται αν είναι συμβατές με το καθεστώς προστασίας το οποίο θα τις θωρακίσει.
«Στην ουσία πρόκειται για μια νέα γενιά νομιμοποίησης αυθαιρέτων και στις προστατευόμενες περιοχές, τις οποίες θα πρέπει να περιφρουρούμε ως κόρη οφθαλμού γιατί σχετίζονται άμεσα με την κλιματική κρίση.
Είναι μια διάταξη που πιθανά θα νομιμοποιήσει υφιστάμενες παρανομίες είτε θα “βοηθήσει” να υλοποιηθούν διάφορα σχέδια που έβρισκαν εμπόδια στην ισχύουσα νομοθεσία», λέει στη LiFO η Μαργαρίτα Καραβασίλη, αρχιτέκτων και πολεοδόμος-χωροτάκτης, πρώην Ειδική Γραμματέας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος.
Η ίδια υποστηρίζει ότι «το πελατειακό σύστημα και οι κοινωνικές πιέσεις οδηγούν τις εκάστοτε κυβερνήσεις στη σημειακή και ευκαιριακή νομοθέτηση, δηλαδή στις φωτογραφικές ρυθμίσεις της τελευταίας στιγμής, ειδικά κατά την προεκλογική περίοδο, παρόλο που το Συμβούλιο της Επικρατείας πολλές φορές έχει εκφραστεί για το μη σύννομο των διατάξεων της τελευταίας στιγμής που εντάσσονται με ταχύτατες διαδικασίες σε διάφορα πολυνομοσχέδια, όπως συνέβη και τώρα.
Στο αποκορύφωμα αυτής της πρακτικής βρίσκονται και οι ρυθμίσεις για τα αυθαίρετα και η συνεχής υποχώρηση της λεγόμενης “κόκκινης” γραμμής και των προθεσμιών νομιμοποίησης». Για την κ. Καραβασίλη, «ο μηχανισμός του περιβαλλοντικού δικαίου της χώρας χωλαίνει, ενώ ο τρόπος εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας έχει διαχρονικά μεγάλα προβλήματα».
20 χρόνια αποσπασματικής προστασίας
Η νομοθεσία για την προστασία του δικτύου Νatura είναι μάλλον μια χαρακτηριστική περίπτωση: «Από τη δημιουργία του δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα, δηλαδή εδώ και δύο περίπου δεκαετίες, οι ενέργειες στις οποίες έχει προβεί η χώρα μας έχουν αποσπασματικό χαρακτήρα, αφήνοντας ουσιαστικά τους πολύτιμους αυτούς πυρήνες βιοποικιλότητας εντελώς απροστάτευτους», ανέφερε η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Hellas τον περασμένο Δεκέμβριο σε αναφορά που κατέθεσε στην Κομισιόν.
Η αναφορά έγινε σε μια προσπάθεια να πιέσει την κυβέρνηση να εντατικοποιήσει και να ολοκληρώσει το πλαίσιο προστασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το καλοκαίρι του 2022 επιχειρήθηκαν και πάλι αλλαγές ροκανίσματος της προστασίας των προστατευόμενων περιοχών, επίσης σε πολυνομοσχέδιο-σκούπα.
Οι διατάξεις που προέβλεπαν εγκαταστάσεις ΑΠΕ και τουριστικά καταλύματα μέσα σε περιοχές προστατευόμενες αποσύρθηκαν μετά από τις σφοδρές αντιδράσεις επιστημονικών φορέων και περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Κάπως έτσι, «η διαρκής τροποποίηση της νομοθεσίας που αφορά την εκπόνηση των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών καθυστερεί ακόμη περισσότερο την ολοκλήρωσή τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται», προσθέτει η κ. Καραβασίλη.
Η διάταξη που ροκανίζει τα παράκτια οικοσυστήματα
Από το 1986, που νόμος προέβλεπε ως ελάχιστη απόσταση της δόμησης από τον αιγιαλό τα 100 μέτρα, το 2013 η απόσταση μειώνεται στα 50 μέτρα, ενώ για τις επιπλωμένες κατοικίες των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων συρρικνώθηκε στα 30 μέτρα.
Τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα είναι ένα τουριστικό προϊόν που συμπεριλαμβάνει υποχρεωτικά ξενοδοχείο 5 αστέρων, ειδική τουριστική υποδομή (γκολφ, συνεδριακό, μαρίνα, θαλασσοθεραπεία, μονάδα ιαματικού τουρισμού, κέντρα αναζωογόνησης κ.λπ.) και τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες, οι οποίες μπορούν να μισθωθούν μακροχρονίως ή να πωληθούν.
Με τη νέα διάταξη η απόσταση μειώνεται στα 30 μέτρα και για τις επιπλωμένες κατοικίες των μεικτών τουριστικών καταλυμάτων. Πρόκειται για μικρότερης κλίμακας τουριστικές εγκαταστάσεις που αποτελούνται από ξενοδοχεία και κατοικίες. Παρόλο, λοιπόν, που η διάβρωση των ακτών και η σταδιακή εισχώρηση της θάλασσας στη στεριά λόγω της κλιματικής αλλαγής και των αστόχαστων ανθρώπινων παρεμβάσεων είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, δεν φαίνεται να ιδρώνει το αυτί του αρμόδιου υπουργείου.
«Το σιγανό ροκάνισμα της παράκτιας ζώνης, με νομοθετική παράδοσή της στην οικοδόμηση για τουριστική εκμετάλλευση, είναι πολύ επικίνδυνη υπόθεση», λέει στη LiFO η Θεοδότα Νάτσου, επικεφαλής Περιβαλλοντικής Πολιτικής του WWF Ελλάς.
«Για πολλοστή φορά αλλάζει η νομοθεσία για τις τουριστικές εκμεταλλεύσεις σε παράκτιες περιοχές, χωρίς όμως να βελτιώνεται υπέρ του κοινού καλού, δηλαδή για τη θωράκιση των ακτών από τη δόμηση. Επιδεινώνεται σταδιακά και αδιάκοπα, πάντα εις βάρος των φυσικών ασπίδων μας κατά της κλιματικής κρίσης: των αιγιαλών και παραλιών, των υδάτινων συστημάτων και λεκανών απορροής τους, των δασών», προσθέτει.
Η ίδια εξηγεί ότι σε καιρό κλιματικής κρίσης κάθε διευκόλυνση της δόμησης σε ζώνη μικρότερη των 100 μέτρων από τη γραμμή αιγιαλού έχει ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των φυσικών συστημάτων προστασίας από ακραία καιρικά φαινόμενα και κλιματικές καταστροφές: «Εντείνει επίσης τους κινδύνους για ζημιές σε υποδομές, υλικές περιουσίες και απώλεια ανθρώπινων ζωών. Η προστασία της παράκτιας ζώνης με βάση και τις πρόνοιες του πρωτοκόλλου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης πρέπει επιτέλους να αντιμετωπιστεί ως ζήτημα ύψιστης εθνικής σημασίας και ασφάλειας».
Νομοθετούν για τα ιδιωτικά αιτήματα
Η Μάρω Ευαγγελίδου, πρόεδρος του Συμβουλίου Θεσμικού Πλαισίου της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, εξηγεί στη LiFO ότι «η όλη φιλοσοφία του συγκεκριμένου νομοσχεδίου είναι σκανδαλώδης. Πιστεύω ότι πρέπει να γίνεται παρακολούθηση της πολεοδομικής-περιβαλλοντικής νομοθεσίας και προφανώς, όπου χρειάζεται, να γίνονται διορθώσεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, δεν έχουμε να κάνουμε με τη φιλοσοφία της βελτίωσης της νομοθεσίας αλλά με αυτήν της προσαρμογής της νομοθεσίας στα ιδιωτικά αιτήματα».
Για την υπέρμετρη παροχή κινήτρων στις τουριστικές επενδύσεις όπως είναι τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα, λόγω των συνεχών εκπτώσεων στις προϋποθέσεις και στις απαιτήσεις, αλλάζει η αρχική στόχευση και η επιβάρυνση που αυτή δημιουργεί:
«Μετατρέπεται δηλαδή η τουριστική επένδυση σε κτηματομεσιτική (real estate) με προνομιακό πολεοδομικό καθεστώς, χωρίς σχεδιασμό και χωρίς καμία συνεισφορά της ιδιοκτησίας για την ανάληψη μέρους του κόστους επιβάρυνσης της περιοχής». Προσθέτει ακόμη ότι «ελληνικός τουρισμός αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία, αλλά οφείλει να αναπτύσσεται βάσει της συνταγματικά προστατευόμενης αρχής της αειφορίας».
Συλλογή υπογραφών στο AVAAZ
Σήμερα, ημέρα ψήφισης του νομοσχεδίου «τρία σε ένα», οκτώ περιβαλλοντικές οργανώσεις ανέβασαν ψήφισμα στο AVAAZ, ζητώντας από τους πολίτες να υπογράψουν υπέρ της απόσυρσης του νομοσχεδίου.
Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Καλλιστώ-Περιβαλλοντική Οργάνωση για την άγρια ζωή και τη φύση, η Greenpeace, η MEDASSET και η WWF Ελλάς απευθύνονται μέσω του ψηφίσματος και στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ζητώντας την παρέμβασή του, «ώστε να αποσυρθεί τώρα το καταστροφικό σχέδιο νόμου για την ελληνική φύση».
Το πολυνομοσχέδιο-σκούπα που σήμερα βρίσκεται για συζήτηση και ψήφιση στην ολομέλεια της Βουλής προωθεί κατά κοινή ομολογία αντιπεριβαλλοντικές πολιτικές που στηρίζονται σε μια υποτίθεται ρεαλιστική πολιτική για την ώθηση της ανάπτυξης. Μένει να δούμε αν η κυβέρνηση θα υπαναχωρήσει στις σφοδρές αντιδράσεις που φαίνεται ότι στηρίζονται σε τεκμηριωμένες αλήθειες.
Της Ντίνας Καράτζιου
Πηγή: lifo.gr