Το παρόν σημείωμα (περίληψη) προέρχεται από την εργασία του Θάνου Βαγενά, που είχε δημοσιευτεί στην «Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά» το έτος 1957 με τίτλο «ΟΙ ΚΛΕΦΤΕΣ ΤΟΥ ΜΑΛΕΒΟΥ» https://astrosparalio.gr/wp-content/uploads/2024/01/kleftes_malevou_vagenas.pdf . Ανάμεσα σ’ άλλα γράφει λοιπόν ο Θ. Βαγενάς: «Αν και η εθνική αντίσταση του Ελληνικού Λαού κατά των Τούρκων Κατακτητών αρχίζει από τα πρώτα χρόνια της υποδουλώσεως του Γένους, η έλλειψη πηγών για τους Κλέφτες του Μαλεβού μας αναγκάζει να βρεθούμε στα χρόνια της Ενετοκρατίας για να πετύχουμε τον πρώτο Καπετάνιο». Ακολουθεί κατάλογος με συνοπτικά στοιχεία για έκαστο από τους Κλέφτες του Μαλεβού (κατά χρονολογική σειρά), όπως αντλήθηκαν, από την παραπάνω εργασία του Θάνου Βαγενά, ο οποίος και έχει χρονολογήσει την παρουσία τους. Επισημαίνεται ότι, στην προκείμενη εργασία του ο Θ. Βαγενάς έχει αντλήσει πολλά στοιχεία μέσα από τα δημοτικά τραγούδια. Ο ίδιος σημειώνει για την ιστορία, όπως αναδίδεται μέσα από τα δημοτικά τραγούδια: «…Κι’ απ’ αυτή θα δώσωμε σ’ ένα γενικό περίγραμμα του Κλέφτες του Μαλεβού, όπως βγαίνουν από μέσα από τα δημοτικά τραγούδια…»

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ:

1. Πέτρος Πετρογιαννάκης Καταγόμενος από τον Άγιο Πέτρο της σημερινής επαρχίας Κυνουρίας, είναι ο πρώτος Κλέφτης του Μαλεβού, ο οποίος εχρημάτισεν «μισθοφόρος αρματολός» στους Βενετσιάνους, κατά την περίοδο 1683-1690.
2. Γιάννης Καράμπελας Καταγόμενος επίσης από τον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας, είναι σύγχρονος των περίφημων Μοραϊτών Κλεφταρχηγών Περδικούλια, Καρίβερου, Βηλίγγηρου και Νάσιου και βρίσκεται σε δράση στα 1725-1750.
3. Γεώργιος Κουφαντώνης Από την περιοχή της Μονεμβασιάς, υπήρξε Κλεφταρχηγός στα χρόνια 1748-1762 1 Κατά τα γραφόμενα από τον Θ. Βαγενά, τους απαντάμε με διάφορα ονόματα. «Μεϊντάνηδες», «Κάπους», «Αρματολούς», «Κλέφτες», γιατί και διάφορη υπήρξε η προέλευση κι’ η κατεύθυνση του καθενός απ’ αυτούς, άσχετα αν οι περισσότεροι έφτασαν να γίνουν εκείνο που σήμερα περιλαμβάνεται στην ιστορική λέξη «Κλέφτης», και η οποία εκάλυψε όλες τις άλλες ονομασίες.
4. Γεώργιος Λεβέντης (ο παππούς του γνωστού και σπουδαίου φιλικού Γεωργίου Λεβέντη) Καταγόμενος από το Κορακοβούνι Κυνουρίας. Υπήρξε Κλέφτης στα χρόνια πριν από την Ορλωφική Επανάσταση (1750-1770) και στα 1775, αμνηστευμένος πιά, πέθανε στον Πόλη, προσπαθώντας να ελευθερώσει τον αιχμάλωτο γιό του Θεόδωρο.
5. Αντωνάκης Αλεβίζος (ή Αγιοπετρίτης) Καταγόμενοι από τον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας. Μαζί με τον αδελφό του (αδελφοί Αλεβίζου) έδρασαν στον Μαλεβό κατά την περίοδο της επιδρομής των Αλβανών (1770-1780)
6. Θανάσης Κοντάκης (ο πατέρας του Αναγνώστη Κοντάκη, πολιτικού και στρατιωτικού αρχηγού της Κυνουρίας κατά το ΄21 και απομνηματογράφου) Καταγόμενος και αυτός από τον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας, διετέλεσε κλέφτης από τα 1773 έως τα 1779, που πήρε αμνηστία, επειδή βοήθησε στην εξόντωση των Αλβανών
7. Πάνος Κρεμαστιώτης Καταγόμενος από το χωριό Κρεμαστή της Μονεμβασιάς, ήκμασε από τα 1769 μέχρι τα 1787, οπότε από προδοσία του έστησαν ενέδρα κοντά στο Γεράκι και τον σκότωσαν με άλλα 35 παλληκάρια του
8. Θανάσης Καράμπελας Καταγόμενος από τα Βέρβενα Κυνουρίας. Ονομαστός και πολυτραγουδημένος. Τα τραγούσια του απλώθηκαν πέρα από το Μοριά, έφθασαν στην Ήπειρο, πέρασαν στη Μακεδονία την Θράκη ακόμα [ο Θ. Βαγενάς καταγράφει παραλλαγή τραγουδιού, που αναφέρεται στην Μάχη και την καταστροφή του Μονασ- τηριού της Μαλεβής]. Ο Θανάσης Καράμπελας, ο οποίος έδρασε στο Μοριά πιθανώτατα από τα 1780 έως τα 1800, πέρασε ο ίδιος και στην Ήπειρο, συνεργάστηκε με τους ξακουστούς Μπουκουβαλαίους και σκοτώθηκε κοντά στο Μέτσοβο.
9. Καπετάν Ζαχαριάς ο Μπαρμπιτσιώτης Είναι η θρυλική φυσιογνωμία του Μαλεβού, γέννημα θρέμμα του, προστάτης και διαφευντευτής του λαού του, με πλήθος από παραδόσεις κι’ ιστορικά γεγονότα που διαδραματίσθηκαν επάνω στον κορμό του μεγάλου αυτού μοραϊτικου βουνού. Γεννήθηκε στη λακωνική Μπαρμπίτσα, στις δυτικές πλαγιές του Μαλεβού, στα 1759 πιθανώτατα, και υπήρξε ο αθάνατος «Αητός του Μαλεβού…». Η δολοφονία του, στα 1804, από τον Μανιάτη Κουκέα, υπήρξε το προοίμιο της εξοντώσεως της Μοραϊτικης Κλεφτουργιάς κατά τον Μεγάλο Διωγμό του χειμώνα του 1805 προς το 1806. Στην περίοδο της ακμής και της δράσεως του Μεγάλου Ζαχαριά, οι κάτοικοι του Μαλεβού τον ακολουθούν στους αγώνες του και πληθαίνουν τις τάξεις του κλέφτικου σώματός του. Την ίδια περίοδο (του Καπετάν Ζαχαριά) εμφανίζονται πολλοί ντόπιοι Κλεφτοκαπετανέοι, που συνεργάζονται με τον Ζαχαριά ή οδηγούν χωριστά δικά τους συγκροτήματα:
10. Αναστάσης Μερτζίνιος (ή Κουλομερτζίνιος) Από την Μπαρμπίτσα και ξάδελφος του Ζαχαριά, είναι το πρωτοπαλλήκαρό του.
11. Αλεποχωρίτης Είναι από τους γνωστότερους συνεργάτες του Ζαχαριά καταγόμενος από το Αλεποχώρι των Γερόνθρων
12. Οι αδελφοί Πέτρος Ντούσιας και Αναγνώστης Ντούσιας Καταγόμενοι πιθανότατα από τον Αχλαδόκαμπο της Αργολίδας, έδρασαν στον Μαλεβό, στα χρόνια του Ζαχαριά
13. Μιχάλης Γκιόρας Από την Καστάνιτσα Κυνουρίας, συνεργάσθηκε με τον Ζαχαριά και γέρος πιά έλαβε μέρος στην πολιορκία της Μονεμβασιάς στα 1821
14. Παναγιώτης Ρέπας Τσάκωνας κλέφτης, παλαιός σύντροφος του Ζαχαριά, πολέμησε γέρος κι’ εκείνος στην Μονεμβασιά κατά το 1821.
15. Ο περίφημος Πέτρος ο Κουνουπιώτης Από τα Κουνουποχώρια της Κυνουρίας, υπήρξε συνεργάτης του Ζαχαριά και ξακουστός κουρσάρος του καιρού (1780-1815)
16. Δημήτρης Καλλιοντζής ο Σιταινιώτης Από την Σίταινα της Κυνουρίας, παλιός Κουρσάρος και συνεργάτης του Ζαχαριά [υμνείται μαζί του στα δημοτικά τραγούδια]
17. Ανδρέας Τσακώνης Από τον Πραστό της Κυνουρίας. Επίσης περιβόητος κουρσάρος και σύντροφος του Ζαχαριά ήταν, που ακούγεται κυρίως στα 1794 και 1795
18. Ευστράτιος Αθανασάκος Από την Άρνη της Λακεδαίμονος συνεργάστηκε στα νεανικά του χρόνια με τον Ζαχαριά κι’ έλαβε μέρος και στον Αγώνα του 1821
19. Γεωργάκης Μιχαλάκης ή Μανωλάκης Τσάκωνας συνεργαζόταν με τον Ζαχαριά κι’ έλαβε μέρος σαν αναγνωρισμένος καπετάνιος στην Επανάσταση
20. Παναγιώτης Καραχάλιος Από το Καστρί της Κυνουρίας, είναι ένδοξος εθνομάρτυρας, που αποκεφαλίστηκε στην Τριπολιτσά στις 8 Ιουλίου 1792 [καταγραφή σ’ ένα από τα πολλά τραγούδια του θανάτου του
21. Κλεφτοκαπετάνιος Μαντάς ο Βουρβουραίος Από τα Βούρβουρα υπήρξε ξακουσμένος στην υπόδουλη Ελλάδα των τελευταίων δεκαετηρίδων του 17ου αιώνα [και πολυτραγουδήθηκε για τους ηρωϊσμούς του και για το φαρμάκωμά του στη Βλαχοκερασιά της Μαντινείας].

Κλείνοντας, θα πρέπει να μεταφέρω αυτούσιες κάποιες από τις επισημάνσεις του Θ. Βαγενά στην εργασία του αυτή: «Μία τάξη Ελλήνων, που, μέσα στα μαύρα χρόνια της Σκλαβιάς του Γένους, μπόρεσαν να κρατήσουν αμείωτο το εθνικό αίσθημα είναι οι Κλέφτες του Μοριά…Δεν μπορούμε, βέβαια, να τους θεωρούμε σήμερα άξιους ευγνωμοσύνης όλους και για όλες τις πράξεις των. Για μία πράξη, όμως, είναι, όλοι άξιοι γενικής ευγνωμοσύνης, γιατί όλοι εξασκούσαν γενιές ολόκληρες Ελλήνων στην τέχνη του πολέμου, που τόσο χρησίμεψε στις εθνικές εξεγέρσεις και στην νικηφόρα Επανάσταση του Εικοσιένα. Οι περισσότεροι, πάλι, υπήρξαν άξια παιδιά της Αθάνατης Πατρίδας μας και το ακμαίο τους εθνικό φρόνημα έδινε εμψύχωση στους σκλάβους ραγιάδες….Στην νεοελληνική ιστορία, και προπαντός στη μοραϊτικη, η δράση της Κλεφτουργιάς είναι ένα κεφάλαιο σημαντικό, που δεν του δόθηκε ακόμα η σημασία που του έπρεπε. Κι’ ότι γράφηκε ως τώρα, γράφηκε σαν απλή χρονογραφία ή από προσπάθεια εξηρωϊσμού ή και από κακόπιστο κι’ αχαρακτήριστο τοπικιστικό μίσος.»

Επιμέλεια Γ.Ι. Γαρδικιώτης