Σαν σήμερα στις 30 Ιουλίου 2003… στο Μεξικό παράγεται το τελευταίο “Σκαθάρι” της Volkswagen.

Το Volkswagen Beetle (Σκαθάρι ή Σκαραβαίος, όπως έγινε γνωστό στην Ελλάδα) ήταν ένα αυτοκίνητο του σημερινού ομίλου Volkswagen, που κατασκευαζόταν από το 1938 έως το 2003. Κατά τη διάρκεια αυτής της μεγάλης χρονικής περιόδου, συνολικά 21.529.464 αντίτυπα κατασκευάστηκαν, με αποτέλεσμα το Beetle να γίνει, σε παγκόσμια κλίμακα, το αυτοκίνητο με την μεγαλύτερη χρονική διάρκεια παραγωγής και τον μεγαλύτερο αριθμό αντιτύπων από ένα ντιζάιν.

Μέχρι το 2002 έφερε και τον τίτλο του αυτοκινήτου με τις περισσότερες πωλήσεις υπό το ίδιο όνομα, οπότε το πέρασε το Volkswagen Golf που είναι de facto ο αντικαταστάτης του, από το 1974, που όμως βρίσκεται σήμερα στην 6-η γενιά του. Από το 1998, επίσης, παράγεται και το Volkswagen New Beetle, με σχεδίαση εμπνευσμένη από τον πρώτο Σκαραβαίο. Βασίστηκε στο σασί του 4ης γενιάς του Volkswagen Golf και ως αποτέλεσμα, σε αντίθεση με το «όλα πίσω» του Beetle, το New Beetle έχει τον κινητήρα στο μπροστινό μέρος, την κίνηση στους εμπρός τροχούς και το χώρο αποσκευών στο πίσω μέρος.

Το αρχικό Beetle ανήκει σε έναν πολύ μικρό κατάλογο οχημάτων που λανσαρίστηκαν λίγο πριν ή μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και που παρέμειναν ανταγωνιστικά για πολλές δεκαετίες, όπως το Citroën 2CV, το Mini, το Fiat 500, το Jeep και η σειρά Land Rover.

To Beetle κατέλαβε την 4-η θέση σε σχετική ψηφοφορία για το Αυτοκίνητο του Αιώνα, στα τέλη του 1999, πίσω από το Ford Model T, το Mini και το Citroën DS («βάτραχος»).

Ονομασία του μοντέλου

Tο αυτοκίνητο ήταν αρχικά γνωστό ως «Käfer» (στα γερμανικά «Σκαραβαίος») και από αυτό προήλθε και η γνωστή λαϊκή ονομασία σε πολλά κράτη, όπως «Σκαθάρι» στην Ελλάδα ή «Beetle» στις αγγλόφωνες χώρες. Ειδικότερα η λέξη «Beetle», υιοθετήθηκε στις ΗΠΑ ως το επίσημο όνομα του μοντέλου μόλις τον Αύγουστο του 1967. Προηγουμένως ήταν γνωστό ως «VW Type 1», ενώ στην Ευρώπη αναφερόταν επίσημα ως το VW 1100, 1200, 1300, 1500 ή 1600, ανάλογα με τον κυβισμό της κάθε έκδοσης και αυτές ήταν οι ονομασίες που αναγράφονταν στο πίσω μέρος των οχημάτων.

Aρχική ιδέα και πραγματοποίηση

Μία από τις πρώτες (1939) διαφημίσεις του Volkswagen, υπό την τότε Ναζιστική ονομασία KdF-Wagen. Η επικεφαλίδα μεταφράζεται ως εξής: «5 μάρκα την εβδομάδα πρέπει να βάλεις στην άκρη – αν θέλεις σε δικό σου αυτοκίνητο να μπεις!»

Η κατασκευή του προήλθε από τις προσπάθειες της Ναζιστικής Γερμανίας να κατασκευάσει ένα αυτοκίνητο για τον λαό.

Το 1931, ο Φέρντιναντ Πόρσε (Dr. Ferdinand Porsche) ίδρυσε την εταιρεία Porsche GmbH, έχοντας ως συνεργάτες του τον Κάρλ Ράμπε (Karl Rabe), τον Έρβιν Κομέντα (Erwin Komenda), τον Φράντς Ξαβιέ Ράιμπις (Franz Xaver Reimpiess) και τον γιο του, Φέρρι (Ferry).

Το πρώτο πρόγραμμα της εταιρείας, ήταν η σχεδίαση ενός αυτοκινήτου «της μάζας» που θα ήταν προσβάσιμο για αγορά από όλο το λαό και, γι’ αυτό το λόγο, το ονόμασε Volkswagen (αυτοκίνητο του λαού). Το πρόγραμμα αυτό το χρηματοδότησε ο Αδόλφος Χίτλερ.

Ο Πόρσε και η ομάδα του, παρά τη δυνατότητα της φτηνής εναλλακτικής επιλογής, επέλεξαν τα ακριβότερα ανταλλακτικά στην αερόψυξη για την καλύτερη απόδοση του κινητήρα στις υψηλές στροφές, ενώ εφάρμοσαν και καινοτομίες στο σασί, στην μηχανή και στο κιβώτιο ταχυτήτων, ανεξάρτητα από το κόστος. Ο Έρβιν Κομέντα σχεδίασε ένα αεροδυναμικό αμάξωμα που, αν και ήταν πολύ μαζεμένο, μπορούσε να μεταφέρει 5 άτομα με άνεση.

Το 1938, για την μελλοντική μαζική παραγωγή του Volkswagen ιδρύθηκε η εταιρεία Gesellschaft zur Vorbereitung des Volkswagen, η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε Volkswagen-Werke GmbH και ξεκίνησε να κτίζεται το μεγαλύτερο εργοστάσιο αυτοκινητοβιομηχανίας. Στην πραγματικότητα ξεκίνησε η δημιουργία μιας ολόκληρης πόλης, η οποία, εκτός από το εργοστάσιο, θα περιλάμβανε και οικισμούς για τους εργαζόμενους και όλες τις βοηθητικές εγκαταστάσεις. Η πόλη αυτή ιδρύθηκε την 1η Ιουλίου 1938, υπό το όνομα «Βόλφσμπουργκ» (Wolfsburg) και ακόμα και σήμερα είναι η έδρα της αυτοκινητοβιομηχανίας Volkswagen.

Η αρχική ονομασία του μοντέλου από τον Πόρσε, ήταν Porsche Type 60. Κατά το λανσάρισμα, ο Αδόλφος Χίτλερ έδωσε στο μοντέλο το προπαγανδιστικό όνομα KdF-Wagen («Kraft durch Freude»-Wagen / Αυτοκίνητο «Δύναμη μέσω της Χαράς», το όνομα της επίσημης Ναζιστικής οργάνωσης για την παροχή ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων στο ευρύ κοινό). Μετά τον πόλεμο, μετονομάστηκε σε Volkswagen Type 1, αλλά στην καθημερινότητα επικράτησε το όνομα «Käfer» (Σκαραβαίος). Η αντίστοιχη αγγλική ονομασία «Beetle» εμφανίστηκε επισήμως στις ΗΠΑ μόλις τον Αύγουστο του 1967. Συχνά αναφερόταν και ως σκέτο Volkswagen, όταν ήταν το μοναδικό μοντέλο της εταιρείας, ενώ κάποιες άλλες φορές, επίσης, η λέξη Volkswagen (αυτοκίνητο του λαού) λεγόταν για όλα τα μικρά αυτοκίνητα. Σήμερα, ακόμα και στην Γερμανία ταυτίζεται αποκλειστικά με τον Όμιλο Volkswagen ή την εταιρεία.

Η παραγωγή των πρώτων αντιτύπων του μοντέλου ξεκίνησε το 1938, αλλά δεν πρόφτασαν να κατασκευαστούν πολλά, λόγω της έκρηξης του Β’ Π.Π. Το 1939, όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, το υπό κατασκευή ακόμα εργοστάσιο άρχισε να παράγει στρατιωτικό εξοπλισμό, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα το επιβατικό Volkswagen. Ο Φέρντιναντ Πόρσε δέχτηκε να συμμετάσχει στο πρόγραμμα του Γ΄ Ράιχ και ανακατασκεύασε το επιβατικό Volkswagen, δημιουργώντας τα στρατιωτικά οχήματα Kubelwagen και Schwimmwagen (αμφίβιο). Σχεδίασε, επίσης, τα άρματα μάχης Tiger I, Tiger II και Elefant.

Ως αποτέλεσμα, η παραγωγή του εργοστασίου μετατράπηκε σε πολεμική, κατασκευάζοντας τα Kubelwagen (τζιπ της Βέρμαχτ), μολονότι παρήγαγε και το Volkswagen Type 82E, με βάση το σασί του Σκαραβαίου. Υπάρχει μία εσφαλμένη εντύπωση ότι η παραγωγή της πολιτικής έκδοσης είχε διακοπεί κατά τη διάρκεια του Β’ Π.Π. Στην πραγματικότητα, μεταξύ του 1940 και του 1945, κατασκευάστηκαν ορισμένα αυτοκίνητα για πολιτική χρήση, αλλά σε μικρές ποσότητες και τα περισσότερα για κάποιους προνομιούχους της Ναζιστικής ελίτ. Για το ευρύ κοινό, ωστόσο, οι προκαταβολές και τα βιβλιάρια για την αγορά ενός αυτοκινήτου κατάντησαν φάρσα. Η κοστολόγηση με 1.000 γερμανικά μάρκα δεν κάλυπτε τα έξοδα παραγωγής και η τιμή πώλησης το 1946, όταν πραγματικά ήταν διαθέσιμο στο ευρύ κοινό, ήταν 5.000 μάρκα.

Εμπορική επιτυχία και απήχηση

Το 1945, με το τέλος του πολέμου, η εταιρεία Volkswagen προσφέρθηκε από τις δυνάμεις των ΗΠΑ στο Ηνωμένο Βασίλειο ως πολεμική αποζημίωση, αλλά καμία βρετανική αυτοκινητοβιομηχανία δεν έδειξε ενδιαφέρον για την προσφορά, διότι θεώρησαν ότι τα αυτοκίνητα με τον κινητήρα πίσω δεν θα είχαν μέλλον και ότι το αυτοκίνητο ήταν υπερβολικά άσχημο. Μάλιστα, όταν το εργοστάσιο ήταν προς πώληση, ακόμα και ο Χένρυ Φορντ (o εγγονός του γνωστού Χένρυ Φορντ, ιδρυτή της Ford Motor Company) δήλωσε ότι ένα τόσο άσχημο αυτοκίνητο δεν θα μπορούσε να βρει πελάτες.

Κατά τη δεκαετία του 1950 και τη δεκαετία του 1960, το Σκαθάρι ήταν εξαιρετικά δημοφιλές σε όλα τα κράτη της Δυτικής και της Νότιας Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Ήταν άνετο και πιο ισχυρό από τους ανταγωνιστές του (Citroën 2CV, Renault 4CV, Mini, Fiat 500 και 600, Saab 92 και Volvo PV444) και ήταν το μόνο που μπορούσε να αναπτύσσει και να διατηρεί υψηλές ταχύτητες στον αυτοκινητόδρομο. Ο λόγος ήταν ότι εξ’ αρχής είχε σχεδιαστεί να μπορεί να κυκλοφορεί και στους Γερμανικούς αυτοκινητόδρομους (Autobahn).

Παράλληλα, κατάφερε να γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές και στις ΗΠΑ, ως αντίδραση ενός μέρους του αγοραστικού κοινού στα υπερβολικά μεγάλα Αμερικανικά αυτοκίνητα των τότε δεκαετιών, ενώ γνώρισε μεγάλη απήχηση και στα κράτη της Λατινικής Αμερικής. Ο ρυθμός παραγωγής του ήταν σταθερά ανοδικός: το 1.000.000-ο όχημα παρήχθη το 1955 και το αποκορύφωμα σημειώθηκε το 1971, όταν η ετήσια παραγωγή έφτασε τα 1,3 εκατομμύρια αντίτυπα.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι πωλήσεις άρχισαν πλέον να πέφτουν και η Volkswagen το αντικατέστησε, το 1974, με το Volkswagen Golf. Η παραγωγή του Beetle, ωστόσο, συνεχίστηκε στη Γερμανία έως τις 19 Ιανουαρίου 1978. Μετέπειτα, η εταιρεία το εισήγαγε στην Ευρώπη κατόπιν παραγγελίας, από το εργοστάσιό της από το Μεξικό, μέχρι και το 1985. Το εργοστάσιο στο Μεξικό ήταν και το τελευταίο που κατασκεύασε το σκαθάρι, του οποίου η παραγωγή σταμάτησε στις 30 Ιουλίου 2003. Συνολικά παρήχθησαν 21.529.464 αντίτυπα, από τα οποία τα 15.444.858 παρήχθησαν στη Γερμανία.

Χώρες κατασκευής

Εκτός από τις διάφορες εγκαταστάσεις τις εταιρείας στην Γερμανία, στο Μεξικό και στην Βραζιλία, το Σκαθάρι κατασκευάστηκε και σε διάφορες άλλες χώρες, είτε μόνο ως συναρμολόγηση είτε και ως πλήρης παραγωγή. Συνολικά παρήχθη σε 20 χώρες και μάλιστα σε όλες τις ηπείρους, εκτός από την Ανταρκτική.

Volkswagen Beetle Cabrio

Tο 1948, ο Wilhelm Karmann, ιδιοκτήτης της εταιρείας μετατροπών Karmann, αγόρασε ένα κοινό Volkswagen Beetle και πραγματοποίησε μία δοκιμαστική μετατροπή του σε 4-θέσιο κάμπριο. Aκολούθησε μία επιτυχής παρουσίαση του δημιουργήματος στην ίδια την Volkswagen, στην έδρα της εταιρείας στο Βόλφσμπουργκ και το 1949 ξεκίνησε η παραγωγή του από την Karmann.

Το cabrio ήταν πολύ πιο ακριβό από το απλό Σκαθάρι και κατά τη διάρκεια της παραγωγής του ακολούθησε τις μηχανικές και αισθητικές αναβαθμίσεις του στάνταρ Beetle. Το τελευταίο cabrio κύλησε από την γραμμή παραγωγής στις 10 Ιανουαρίου 1980. Συνολικά 330.251 Volkswagen Beetle cabrio παρήχθησαν επίσημα από τον Karmann στο Osnabrück, Γερμανία, ενώ κυκλοφορούν και πολλές φθηνές aftermarket μετατροπές σε cabrio. Υπήρξε επίσης και το Karmann Ghia, ένα διαφορετικής αισθητικής κουπέ που βασιζόταν στο Σκαθάρι.