Δεν είναι όσο πρέπει γνωστή η συμβολή των Μικρασιατών στην Επανάσταση του 1821. Πρόσφατη έρευνα στα Μητρώα Αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, όπου φυλάσσονται έγγραφα του υπουργείου Στρατιωτικών της Επαναστατημένης Ελλάδας (που απεκαλείτο τότε Μινιστέριον του Πολέμου), καθώς και σε άλλες πηγές αποκάλυψαν ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός αγωνιστών της Επανάστασης είχε έλθει από τη Μικρά Ασία για να πολεμήσει στο πλευρό των Ελλαδιτών για την απελευθέρωση της πατρίδας. Όλοι αυτοί κατετάγησαν στους διάφορους στρατιωτικούς σχηματισμούς οπλαρχηγών και « μπουλουκτσήδων » του Αγώνα, που εξελίχθηκαν στη συνέχεια σε γνωστούς και ηρωικούς στρατηγούς, όπως οι Καραϊσκάκης, Κολοκοτρώνης, Μακρυγιάννης, Νικηταράς, Πλαπούτας, Κριεζώτης, Μαυρομιχάλης, Νοταράς κ.ά.
Στις καταστάσεις με τα ονόματα των παλληκαριών τους, που οι οπλαρχηγοί αυτοί ήταν υποχρεωμένοι να υποβάλλουν στο υπουργείο Πολέμου, και στους οποίους συνήθως αναγράφεται και ο τόπος καταγωγής τους, συναντούμε κυριολεκτικά χιλιάδες Μικρασιάτες που δηλώνουν τον τόπο της ειδικότερης καταγωγής τους. Υπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι, ίσως οι περισσότεροι, που θέλοντας να προστατεύσουν τους απομένοντας στη Μικρά Ασία συγγενείς τους από την εκδικητική μανία των Τούρκων, δηλώνουν επώνυμο π α τ ρ ι δ ω ν υ μ ι κ ό. Έτσι, στις καταστάσεις αυτές συναντούμε πληθώρα αγωνιστών με τα επίθετα Σμυρναίος, Σμυρλής ή Σμυρνιώτης, Αϊβαλιώτης ή Κυδωνιεύς, Κουσαντιανός (δηλ. από το Κουσάντασι), Μπουρνοβαλής (από το Μπουρνόβα), Κουκλουτζαλής (από τον Κουκλουτζά), Βουρλιώτης (από τα Βουρλά), Μαυροθαλασσίτης (από τον Πόντο ), Ατταλειώτης, Μαγνήσαλης (από τη Μαγνησία), Φωκιανός (από τη Φώκαια), Καραμανλής (από την κεντρική Μικρά Ασία), Καϊσερλής (από την Καισάρεια), Περγάμαλης (από την Πέργαμο), Τραπεζανλής (από την Τραπεζούντα), Γκιουμουσχανετζής (από το Γκιουμούσχανε, δηλ. την Αργυρούπολη του Πόντου) κ.λπ. Και δεν υπάρχει μάχη του 1821 που να μη συναντούμε και αγωνιστές Μικρασιάτες που να πολέμησαν. Όσο για τη συμβολή των Μικρασιατών σε αίμα, ο Ευστράτιος Πίσσας στα Απομνημονεύματά του βεβαιώνει ότι μόνο από τις Κυδωνίες, την πατρίδα του, οι νεκροί που έπεσαν στον Αγώνα φθάνουν τους 5.000.
Πηγή: istoria.gr