Αλέξανδρος Δελμούζος, «ο Εθνικός Παιδαγωγός»

«Ολέθριο για την υπόσταση του πανεπιστημιακού έργου θα είναι η κατάργηση βασικού όρου της προκοπής του, η κατάργηση της ελευθερίας του πνεύματος.»

O Αλέξανδρος Δελμούζος γεννήθηκε στην Άμφισσα στις 31 Δεκεμβρίου 1880, όπου και τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές. Στη συνέχεια σπουδάζει Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο όμως δεν ήταν δυνατόν εκείνη την περίοδο να ανταποκριθεί σε σοβαρές αναζητήσεις, με αποτέλεσμά να απογοητευθεί βαθιά. Παρακολουθούσε αδιάφορος τα μαθήματα του και παίρνει αργοπορημένα το πτυχίο του το 1902 όπου και φεύγει για τη Γερμανία για να σπουδάσει Παιδαγωγική στο Πανεπιστήμιο της Ιένα. Επιστρέφει το 1907.
Επί 30 μήνες (8 Σεπτεμβρίου 1908 – 2 Μαρτίου 1911) είχε την διεύθυνση τού δημοτικού σχολείου θηλέων του Βόλου (το «Παρθεναγωγείο»), όπου εφάρμοσε πρωτότυπες, ριζοσπαστικές παιδαγωγικές μεθόδους με έμφαση στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και την αυτοπεποίθηση των μαθητριών. Μία από τις μαθήτριές του τον έχει περιγράψει με τα ακόλουθα λόγια: «Είχε μεταδοτικότητα. Μας μαγνήτιζε. Δεν είχαμε ποτέ τέτοιον δάσκαλο. Δεν αγαπούσε καθόλου τον μαϊμουδισμό και μας έλεγε “να είστε εκείνο που είστε”. Αυτό μας δίδασκε. Μας συνιστούσε επίσης να εκδηλωνόμαστε εντελώς φυσικά, χωρίς προσποιήσεις».
Στις μεθόδους του αντέδρασε η Εκκλησία με κινητοποιήσεις του θρησκόληπτου όχλου από τον μητροπολίτη Δημητριάδος Γερμανό Μαυρομάτη και την ελεγχόμενη από την Εκκλησία αντιδραστική τοπική εφημερίδα «Κήρυξ»: «οι διαδηλωταί εξαφθέντες εζήτησαν να μεταβούν να καύσουν το Παρθεναγωγείον. Πληροφορηθέντες όμως ότι τούτο φυλάσσεται υπό εφίππου δυνάμεως, ηθέλησαν να καύσουν την οικία του κ. Δελμούζου, αλλά πληροφορηθέντες ότι και εκεί εφύλασσε δύναμις στρατού, διελύθησαν», έγραψε η εφημερίδα «Θεσσαλία»…
συνέχεια