—Ο Σεμπαστιάν Πινιέρα (αριστερά) από τη Χιλή, ο Γκιγέρμο Λάσο (κέντρο) από το Εκουαδόρ και ο Λουίς Αμπιναδέρ (δεξιά) από τη Δομινικανή Δημοκρατία είναι οι τρεις εν ενεργεία πρόεδροι που εμπλέκονται—

Τα Pandora Papers έβγαλαν πολλά… λαβράκια και για την πολιτικοοικονομική ελίτ της Λατινικής Αμερικής: τρεις νυν και έντεκα πρώην πρόεδροι, αλλά και εκατοντάδες πολιτικοί, πρέσβεις, θρησκευτικές οργανώσεις, επιχειρηματίες, καλλιτέχνες κατέφευγαν συστηματικά σε υπεράκτιες εταιρείες για να αποκρύπτουν τον αμύθητο πλούτο τους, την ώρα που οι λατινοαμερικανικοί λαοί βυθίζονται στην ανέχεια.

Πολιτική θύελλα στη Λατινική Αμερική έφεραν οι αποκαλύψεις των Pandora Papers, της τεράστιας έρευνας της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) για τον κρυμμένο πλούτο των ισχυρών του πλανήτη. Η πιο άνιση περιοχή του κόσμου είναι αυτή με τους περισσότερους ηγέτες που χρησιμοποιούν φορολογικούς παραδείσους για να πλουτίζουν ακόμη περισσότερο. Από τους 35 αρχηγούς κρατών που αναφέρονται στα έγγραφα, σχεδόν οι μισοί είναι από τη Λατινική Αμερική: τρεις νυν και έντεκα πρώην πρόεδροι.

Τα έγγραφα περιλαμβάνουν επίσης εκατοντάδες Λατινοαμερικανούς πολιτικούς και αξιωματούχους, πρέσβεις, θρησκευτικές οργανώσεις, ζάπλουτους επιχειρηματίες και διάσημους καλλιτέχνες σαν τη Σακίρα που έκρυψαν περιουσιακά στοιχεία και κατέφυγαν σε υπεράκτιες εταιρείες με σκοπό την αποφυγή απόδοσης φόρων.

Σε πολλές χώρες η λειτουργία των offshore εταιρειών δεν είναι παράνομη, αλλά οι συναλλαγές αυτές ασφαλώς προκαλούν πολλά ερωτήματα για τη σχέση νόμιμου και ηθικού, όπως ξέρουμε και στην Ελλάδα. Δεν είναι λίγοι όσοι διαφωνούν με τη νομιμότητα αυτών των πρακτικών, όπως ο Ρικάρντο Νίσεν, επικεφαλής της Γενικής Επιθεώρησης Δικαιοσύνης της Αργεντινής, που σημειώνει:

«Είναι αδύνατον, από κάθε άποψη, οι υπεράκτιες να έχουν έναν νόμιμο σκοπό. Εξ ορισμού είναι παράνομες επιχειρήσεις, αντίθετες στη νομοθεσία. Είναι ένα όργανο για το έγκλημα, για φοροαποφυγή και για διαφυγή κεφαλαίων». Και σε κάθε περίπτωση, επισημαίνει η διευθύντρια της ICIJ για τη Λατινική Αμερική, Εμίλια Ντίαζ-Στρακ, «όταν μιλάμε για την πολιτική ελίτ, για προέδρους ή πρώην προέδρους, είναι άνθρωποι που μπορούν να αλλάξουν τους νόμους, είναι άνθρωποι που επωφελούνται από το σύστημα των offshore και πρέπει να αναρωτηθούμε πώς επηρεάζει αυτό τους πολίτες σε θέματα φόρων και διαφάνειας».

Οι τρεις νυν

Ο πρόεδρος της Χιλής, Σεμπαστιάν Πινιέρα, o δεύτερος πλουσιότερος Χιλιανός επιχειρηματίας με περιουσία που εκτιμάται 2,8 δισ. δολάρια, αναφέρεται στην έρευνα της ICIJ για συναλλαγές που αφορούν την αγοραπωλησία της μεταλλευτικής Dominga. Η οικογένειά του ήταν ο μεγαλύτερος μέτοχος έως το 2010, όταν στην αρχή της πρώτης προεδρικής θητείας του Πινιέρα, φίλος του επιχειρηματίας εξαγόρασε τις μετοχές έναντι 152 εκατ. δολαρίων, με μέρος της συναλλαγής (ύψους 138 εκατ. δολαρίων) να έγινε με εταιρεία στις Παρθένους Νήσους.

Σύμφωνα με τα έγγραφα, η τελευταία δόση θα δινόταν με προϋπόθεση να μην κηρυχθεί προστατευόμενη η περιοχή στην οποία θα λειτουργούσε το ορυχείο, απόφαση που εξαρτιόταν από την κυβέρνηση Πινιέρα. Το σχέδιο εγκρίθηκε φέτος τον Αύγουστο. Ο πρόεδρος δήλωσε πως τα έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν «είναι γνωστά» και δεν συνιστούν σύγκρουση συμφερόντων.

Σύμφωνα με την έρευνα, και ο πρώην τραπεζίτης Γκιγέρμο Λάσο, που τον Απρίλιο ανέλαβε την προεδρία του Εκουαδόρ, σχετίζεται με τουλάχιστον 14 υπεράκτιες εταιρείες και ιδρύματα διαχείρισης καταπιστευμάτων στον Παναμά, στη Νότια Ντακότα και στο Ντέλαγουερ των ΗΠΑ, από τις οποίες οι δέκα είναι πια ανενεργές. Το 2017 ίδρυσε στη Νότια Ντακότα τα ιδρύματα διαχείρισης καταπιστευμάτων Betten Trust και Liberty US Τrust, μεταφέροντας σε αυτά τα κεφάλαια δύο υπεράκτιων που είχε στον Παναμά.

Ανάλογη και η διαδρομή του επιχειρηματία Λουίς Αμπιναδέρ, προέδρου της Δομινικανής Δημοκρατίας από το 2020, του οποίου η περιουσία ξεπερνά τα 70 εκατ. δολάρια. Ο ίδιος και δύο αδέλφια του εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες δύο υπεράκτιων εταιρειών που ιδρύθηκαν στον Παναμά το 2011 και το 2014 και περιλαμβάνουν ιδιοκτησίες τους σε διάφορες χώρες και μετοχές από σειρά επιχειρήσεων.

Οι έντεκα πρώην

Στην Αργεντινή, η οικογένεια του πρώην προέδρου Μαουρίσιο Μάκρι βρίσκεται ξανά στο μικροσκόπιο με την έρευνα να αποκαλύπτει μια άγνωστη ώς τώρα υπεράκτια του μικρού αδελφού του Μάκρι, Μαριάνο, στο Μπελίζ. Η TNB Investments Limited ιδρύθηκε το 2016 με στόχο την πώληση μέρους (20%) της οικογενειακής επιχείρησης Socma έναντι 2,6 εκατ. δολαρίων. Ιδρύθηκε έναν σχεδόν μήνα μετά την άφιξη του Μάκρι στην προεδρία, ήταν ενεργή ώς το 2018 και δεν δηλώθηκε «γιατί δεν έκανε καμιά συναλλαγή».

Στο Περού, ο πρώην πρόεδρος Πέδρο Πάμπλο Κουτσίνσκι ίδρυσε το 2004 στις Παρθένους Νήσους την υπεράκτια Dorado Asset Management Ltd, την εποχή που ήταν υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Αλεχάντρο Τολέδο. Ο ίδιος αναγνώρισε το 2018 ότι πούλησε το σπίτι του στην Dorado έναντι 695.000 δολαρίων για να αποφύγει να πληρώσει φόρους. Το 2019 η Εισαγγελία της χώρας ανακάλυψε πως τα χρήματα που του πλήρωσε η Dorado προέρχονταν από άλλη εταιρεία του, την Westfield Capital Ltd., μία από τις δύο εταιρείες του Κουτσίνσκι που έλαβαν μίζες από τη βραζιλιάνικη κατασκευαστική Obebrecht.

Ανάμεσα στους άλλους πρώην προέδρους που απέκρυψαν την περιουσία τους σε φορολογικούς παραδείσους είναι ο Πορφίριο Λόμπος της Ονδούρας, οι Αλφρέδο Κριστιάνι και Φρανσίσκο Φλόρες του Ελ Σαλβαδόρ, οι Σέσαρ Γκαβίρια και Αντρές Παστράνα της Κολομβίας, ο Οράσιο Κάρτες της Παραγουάης και οι Χουάν Κάρλος Βαρέλα, Ρικάρντο Μαρτινέλι και Ερνέστο Πέρες Μπαγιαδάρες του Παναμά.

Η βραζιλιάνικη «σχολή»

Στη Βραζιλία, τα Pandora Papers εμπλέκουν τους δύο σημαντικότερους αξιωματούχους της οικονομίας της χώρας, τον υπουργό Οικονομικών και αρχιτέκτονα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών του ακροδεξιού πρόεδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο, Πάουλο Γκέντζες, και τον πρόεδρο της Κεντρικής Τράπεζας, Ρομπέρτο Κάμπος Νέτο.

O Κάμπος είναι ιδιοκτήτης τεσσάρων εταιρειών, δύο από αυτές με έδρα τον Παναμά με συνιδιοκτήτρια τη σύζυγό του, που είχαν σκοπό να επενδύσουν σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα της Santander Private Bank, όπου ο σημερινός πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας υπήρξε μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου.

Οσο για τον Γκέντζες, ήταν μέτοχος και διευθυντής της Dreadnoughts International Group, εταιρείας που ιδρύθηκε το 2014 στις Παρθένους Νήσους, με καταθέσεις 8 εκατ. δολαρίων, ποσό που έναν χρόνο αργότερα αυξήθηκε στα 9,5 εκατ. δολάρια. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γκέντζες ως υπουργός Οικονομικών κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο που ωφελεί όσους έχουν χρήματα σε φορολογικούς παραδείσους.

Χριστίνα Πάντζου

Πηγή: efsyn.gr