Όταν η πιο τρελή φαντασία γίνεται Νόμπελ
«Θα έρθει η στιγμή που τα καλώδια θα είναι τελείως άχρηστα, όπως τα τηλέφωνα ή η αλληλογραφία. Η επικοινωνία μας θα γίνεται μέσω του συντονισμού των δικών μας ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων» – Γουλιέλμος Μαρκόνι
Στις 2 Ιουνίου 1896 Ο Γουλιέλμος Μαρκόνι παίρνει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το ραδιόφωνο. Είναι δυνατόν να συντονίσεις τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα του εγκεφάλου σου στη «συχνότητα» ενός άλλου ανθρώπου και να επικοινωνείς μαζί του «ασύρματα» αλλά χωρίς τηλεφωνία ή επιστολές; Ναι. Δεν πρόκειται για απάντηση κάποιου σύγχρονου «μεταφυσικού» ή «παραψυχολόγου» της μόδας. Δόθηκε περίπου πριν από έναν αιώνα από έναν νομπελίστα φυσικό που πίστευε ακράδαντα ότι αρκεί να αφήσει τη φαντασία σου να κάνει ταξίδια στο άπειρο για να συνειδητοποιήσει τις – άπειρες – δυνατότητές σου. Ήταν ο άνθρωπος που είχε βάλει προσωπικό στοίχημα να ενώσει μέσω της μεταφοράς μηνυμάτων τις πιο απομακρυσμένες μεταξύ τους περιοχές.
1894. Ένας νεαρός Ιταλός με ιρλανδικό αίμα – δεν έχει κλείσει καλά καλά τα 20 χρόνια του – παίζει τρελά παιχνίδια φαντασίας. Ξημεροβραδιάζεται κάνοντας πειράματα στην ύπαιθρο, στα κτήματα του πατέρα του στην Μπολόνια. Δεν χρειάζεται πολύπλοκες συσκευές. Αρκεί ένας πομπός (ένα επαγωγικό πηνίο που πολλαπλασιάζει την ηλεκτρική τάση και αποφορτίζεται με σπινθήρες ακολουθώντας τον κώδικα του Moρς) και ένας δέκτης. Είναι σίγουρος ότι κάποια στιγμή θα καταφέρει να στείλει τα μηνύματα του από την Μπολόνια στην άλλη άκρη της γης. Η σκέψη του δεν είναι «πρωτογενής». Έχουν προηγηθεί οι μικρές και μεγάλες επαναστάσεις άλλων επιστημόνων, οι οποίοι έκαναν τις πιο τρελές σκέψεις που πέρασαν από το μυαλό τους εκατοντάδες χρόνια πριν, αυτονόητο του δικού μας αιώνα.
Έχουν περάσει 600 χρόνια από την κατασκευή του πρώτου καθρέφτη (1291), σχεδόν 300 χρόνια από τότε που διαπιστώθηκε ότι η Γη είναι ένας τεράστιος μαγνήτης (1600), 234 χρόνια από τότε που διαπιστώθηκε η ύπαρξη του στατικού ηλεκτρισμού (1660), 111 χρόνια από την πρώτη πτήση αερόστατου (1783) και 110 χρόνια από την ανακάλυψη ότι υδρογόνο και οξυγόνο μαζί, μας δίνουν το νερό. Ενενήντα επτά χρόνια νωρίτερα (1797) είχε εφευρεθεί το αλεξίπτωτο και 94 χρόνια πριν (1800) είχε επινοηθεί ο φωτισμός με φωταέριο, την εποχή που η «εξαγωγή» της βιομηχανικής επανάστασης από την Ευρώπη – την Αγγλία ειδικότερα – στην Αμερική είχε συμπληρώσει τα τρίτα «γενέθλια» της. Ενενήντα τρία χρόνια πριν από τα πειράματα του Γουλιέλμου Μαρκόνι στα πατρικά κτήματα είχε ανακαλυφθεί η ύπαρξη των φωτεινών κυμάτων και της υπεριώδους ακτινοβολίας (1801). Εβδομήντα πέντε χρόνια πριν (1819) το πρώτο ατμόπλοιο είχε διαπλεύσει τον Ατλαντικό. Εβδομήντα έξι χρόνια πριν (1820) είχε μελετηθεί το φαινόμενο του ηλεκτρομαγνητισμού και 75 χρόνια πριν, την εποχή της δικής μας απελευθερωτικής Επανάστασης (1821), είχε διαπιστωθεί ότι από τις ηλεκτρικές δυνάμεις μπορεί να παραχθεί κίνηση.
«Μόνο ο χωροχρόνος θα μπορέσει την ανθρωπότητα» – Γουλιέλμος Μαρκόνι
Ο δρόμος για τον Γουλιέλμο Μαρκόνι ήταν ανοιχτός. Ο ηλεκτρομαγνήτης είχε ήδη εφευρεθεί (1823), είχαν τεθεί τα θεμέλια της θερμοδυναμικής (1824), είχε επινοηθεί η ηλεκτρογεννήτρια (1831) και ο κώδικας Moρς (1838), το πρώτο μήνυμα με τηλέγραφο είχε ήδη σταλεί (1844), το ηλεκτρικό φως είχε μπει ήδη σε χρήση (1879), είχε θεμελιωθεί η στατική μηχανική και οι σκέψεις πλέον καταγράφονταν με στυλό (1884), ο μετασχηματιστής ήταν γεγονός (1885). Όταν ο Μαρκόνι ήταν ένα 13χρονο αγόρι (1888) είχαν ανιχνευθεί τα ραδιοκύματα και η πρώτη φωτογραφική μηχανή Κόντακ απαθανάτιζε εικόνες της ζωής, ενώ ο κινηματογράφος βρισκόταν στα «γεννοφάσκια» του. Ο νεαρός Γουλιέλμος είχε επηρεασθεί από τη διατύπωση της θεωρίας που συσχέτιζε τη θερμοκρασία με το μήκος κύματος (1893) και ήταν αποφασισμένος να γράψει το δικό του όνομα στη χρυσή λίστα των μεγάλων εφευρετών. Ήταν αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει τη σκέψη του Χερτς που απέδειξε την ύπαρξη ραδιοκυμάτων και να τα χρησιμοποιήσει για τη μετάδοση μηνυμάτων σε μεγάλες αποστάσεις. Σε αυτή την περίπτωση τα καλώδια θα ήταν περιττά. Ο δικός του τρόπος επικοινωνίας θα ήταν ασύρματος. Φυσικά για να γίνει αυτό έπρεπε να «πατήσει» σε έναν ευαίσθητο ανιχνευτή ραδιοκυμάτων (όχι πλέον του Χερτς), τον οποίο είχε επινοήσει ο γάλλος φυσικός Εντουάρ-Εζέν Μπρανλί (έναν φωρατή, ένα δοχείο με ρινίσματα μετάλλου τα οποία ήταν ελεύθερα να κινηθούν). Το ηλεκτρικό ρεύμα που μπορούσε να διέλθει από το δοχείο υπό κανονικές συνθήκες ήταν ελάχιστο αλλά αυξανόταν σημαντικά με την έκθεση του δοχείου σε ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Ο Μπρανλί μπορούσε να εντοπίσει ραδιοκύματα σε απόσταση περίπου 140 μέτρων από την πηγή εκπομπής τους. Ο βρετανός φυσικός Ολιβέρ Τζόζεφ Λοτζ όμως βελτίωσε τη συσκευή και πειραματίστηκε με την εκπομπή και λήψη ραδιοκυμάτων που είχαν τη μορφή συνδυασμών σύντομων και παρατεταμένων σημάτων αποτελούμενων από τελείες και παύλες: εξέπεμπε και λάμβανε δηλαδή μηνύματα με σήματα Moρς. Τότε λοιπόν ποια ήταν η καινοτομία του Μαρκόνι;
Ο «πιτσιρικάς» Ιταλός διαπίστωσε ότι, αν συνδεθεί με τον πομπό ένα μεγάλου μήκους κατακόρυφο καλώδιο (και ένα άλλο παρόμοιο καλώδιο με τον δέκτη), τα σήματα γίνονται πολύ ισχυρά και η λήψη τους πολύ εύκολη. Τα καλώδια αυτά δεν ήταν τίποτε παραπάνω από τις σημερινές κεραίες, που βαφτίστηκαν έτσι επειδή ακριβώς θυμίζουν κεραίες (εντόμου). Αυτό ήταν όμως μόνο η αρχή. Το σημαντικότερο πείραμα έγινε επτά χρόνια αργότερα.
12 Δεκεμβρίου 1901. Ο Γουλιέλμος Μαρκόνι χρησιμοποιώντας αερόστατα προκειμένου να ανυψώσει την κεραία του όσο το δυνατόν ψηλότερα εκπέμπει ραδιοκύματα από το νότιο άκρο της Αγγλίας. Τα σήματα του φθάνουν στη Νέα Γη. Εκείνη την ημέρα επινοήθηκε η ραδιοεπικοινωνία. Και ο Μαρκόνι ήταν ο εφευρέτης της. Ο προφήτης και ο μάγος των επικοινωνιών.