Εισαγωγικό σημείωμα: Πρόεδροι Κοινοτήτων του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας απευθύνουν την παρακάτω επιστολή, προς τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, για να μην εγκρίνουν καμία εγκατάσταση κανενός είδους βιομηχανικής ΑΠΕ ή οποιουδήποτε άλλου συναφούς έργου.
Θέμα: Εγκατάσταση βιομηχανικών ΑΠΕ και μονάδων αποθήκευσης ενέργειας στο Δήμο Βόρειας Κυνουρίας
Κύριε Δήμαρχε
Κύριοι Δημοτικοί
Μετά και τις νέες άδειες για εγκατάσταση Βιομηχανικών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στον Πάρνωνα στην κορυφογραμμή ανατολικά του Καστρίου και απέναντι από τις τοπικές κοινότητες Ελάτου, Ωριάς, Καράτουλα, Νέας Χώρας και Περδικόβρυσης, σε νοητό άξονα Βορρά-Νότου και ειδικότερα στην νοητή γραμμή Μονής Μαλεβής – Μονής Προδρόμου Καστρίου, ρίχνοντας κανείς μια απλή ματιά στο χάρτη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας θα δει ότι όχι μόνο όλες αυτές οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις βρίσκονται πάρα πολύ κοντά στους οικισμούς αλλά τους περικυκλώνουν από όλες τις κατευθύνσεις1. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα οι βιομηχανικές ΑΠΕ βρίσκονται σε απόσταση μόλις μερικών εκατοντάδων μέτρων από τους οικισμούς, ενώ κάποιες από αυτές έχουν αρχίσει να περιλαμβάνουν και μονάδες αποθήκευσης (μπαταρίες) οι οποίες είναι ιδιαίτερα τοξικές και εύφλεκτες με εκατοντάδες ατυχήματα να συμβαίνουν συνεχώς ανά τον κόσμο, όπου αυτές εγκαθίστανται2. Ταυτόχρονα άλλο ένα αιολικό έχει αδειοδοτηθεί στη Ζάβιτσα (Τιμένιον όρος), μόλις 2 χιλιόμετρα από τα κάτω Δολιανά και το παράλιο Άστρος, σε περιοχή με αρχαία ευρήματα και η οποία μάλιστα που εποπτεύει όλη την ακτογραμμή με τους οικισμούς της από το Ξηροπήγαδο μέχρι τον Άγιο Αντρέα3, ενώ από την πίσω πλευρά εποπτεύει την κοίτη του Τάνου με όλους τους παραποτάμιους οικισμούς μέχρι τα Προσήλια και ακόμα παραπέρα. Εκτός όλων αυτών γνωρίζουμε ότι οι βιομηχανικές ΑΠΕ δεν εγκαθίστανται μόνες τους αλλά μαζί με συνοδά έργα, υποσταθμούς, δίκτυα μέσης τάσης, οικίσκους ελέγχου, πλατείες ανέγερσης σχεδόν 10 στρεμμάτων για κάθε Α/Γ και ένα δίκτυο οδοποιίας μήκους πολλών δεκάδων χιλιομέτρων.
Φαίνεται μάλιστα ότι όλα αυτά δεν είναι μια τελική κατάσταση αλλά αποτελούν μόνο την αρχή, αφού στις καταστάσεις αιολικής πυκνότητας ανά Δήμο, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας κρίνει ότι ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας έχει καλύψει μόλις το 26% της επιτρεπόμενης φέρουσας ικανότητας ανεμογεννητριών, έχει δηλαδή τη δυνατότητα να τις τετραπλασιάσει4. Επειδή η κλίμακα αυτών των παρεμβάσεων είναι τόσο μεγάλη και το είδος τους τόσο αντίθετο προς το χαρακτήρα όλης της ευρύτερης περιοχής αλλά και των κατοίκων της, με την εγκατάστασή τους θα δημιουργηθούν αναπόφευκτα νέα δεδομένα τα οποία θα αλλάξουν μόνιμα και μη αναστρέψιμα το χαρακτήρα της περιοχής και των οικισμών, με μόνιμες και μη αναστρέψιμες συνέπειες σε όλους τους τομείς, κοινωνία, οικονομία και φυσικά περιβάλλον. Για να μπορούμε να σχηματίσουμε άποψη λοιπόν, είμαστε υποχρεωμένοι να γνωρίζουμε τα δεδομένα όσο καλύτερα μπορούμε, χρησιμοποιώντας τα επιστημονικά, ιστορικά και εμπειρικά δεδομένα καθώς και τις διεθνείς πρακτικές.
Τα κύρια από αυτά τα σημεία είναι τα εξής: Α. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ
1 Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας – geoportal
2 Στις θέσεις “Δραμπάλα” (ΡΑΕ ΑΔ-00994) και “Ταρνάρα” (ΡΑΕ ΑΔ-03451)
3 Παναγιώτης Φάκλαρης (2023) Καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας ΑΠΘ.
4 ΡΑΕ – Πυκνότητα Αιολικών Εγκαταστάσεων
Είναι οι βιομηχανικές ΑΠΕ πραγματικά “πράσινες” και ανακυκλώσιμες;
Το μόνο που ανακυκλώνεται από μία ανεμογεννήτρια είναι το σώμα της. Η θεμελίωση η οποία ισοδυναμεί με το οπλισμένο σκυρόδεμα μιας πολυκατοικίας (~500 τόνοι ανά MW)5,6 μένει για πάντα στο έδαφος λόγω της τεχνικής δυσκολίας και του κόστους αφαίρεσης, ενώ τα πτερύγια από τους έλικες είναι τοξικά και δεν είναι ανακυκλώσιμα7.
Έχουν οι ανεμογεννήτριες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία;
Οι έλικες των ανεμογεννητριών κατασκευάζονται από ίνες (συνήθως υαλονήματα) εμποτισμένα με εποξική ρητίνη η οποία περιέχει κατά 30% – 40% μία τοξική ουσία που ονομάζεται Δισφαινόλη Α. Τον Απρίλιο του 2023 η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων αναθεώρησε τα όρια ασφαλείας που η ίδια είχε θέσει για τη Δισφαινόλη Α, κρίνοντας ότι είναι 20.000 φορές πιο επικίνδυνη από ότι πιστεύαμε8, προκαλώντας μεταξύ άλλων βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα, καρκίνο του προστάτη, καρκίνο του στήθους και βλάβες στην ανάπτυξη του εγκεφάλου των μωρών κατά την κύηση. Στις 12 Ιουνίου του
2024 αποφασίστηκε από τα κράτη μέλη της Ε.Ε. η πλήρης απαγόρευση της Δισφαινόλης Α σε οποιαδήποτε συσκευασία έρχεται σε επαφή με τρόφιμα9. Πανεπιστημιακές μελέτες έχουν δείξει ότι από τη διάβρωση του χείλους προσβολής (leading edge erosion) των πτερυγίων – το πιο συνηθισμένο είδος φθοράς που υπάρχει στα πτερύγια των Α/Γ – το υλικό που απελευθερώνεται στο περιβάλλον μπορεί να είναι μέχρι και 62 κιλά ανά ανεμογεννήτρια κάθε χρόνο10, τα οποία διασκορπίζονται στη γη, περνούν στον υδροφόρο ορίζοντα και μέσω αυτού στο νερό, στα χωράφια, στα ζώα, τα φυτά και κατ’ επέκταση στο φαγητό.
Επιπλέον, ο μόνος τρόπος απόρριψης των πτερυγίων μετά τον κύκλο ζωής τους είναι η ταφή, κάτι που στις ΗΠΑ συμβαίνει ήδη σε τεράστιες εκτάσεις11. Με κάθε πτερύγιο να ζυγίζει ~20 τόνους και να έχει το μέγεθος ενός αεροπλάνου boeing, στη χώρα μας που δεν έχει την έκταση άλλων χωρών, η ταφή θα γίνει αναγκαστικά πολύ κοντά στις πόλεις και στα χωριά, με το σύνολο του τοξικού υλικού να διαλύεται και να μολύνει σταδιακά για αιώνες το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα.
Επηρεάζουν οι ανεμογεννήτριες το κλίμα της περιοχής;
5 Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Raw materials demand for wind and solar PV technologies in the
transition towards a decarbonised energy system
6 Isaac Orr (2021) 74 percent of wind turbine mass is in the foundation. American
7 Eun Park (2023) Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ανεμογεννητριών και
Εκπομπών BPA. Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.
8 Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων – Δισφαινόλη Α
9 Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Απαγόρευση Δισφαινόλης Α
10 2021 – Leading Edge erosion and pollution from wind turbine blades
11 Chris Martin (2020) Wind Turbine Blades Can’ t Be Recycled, So They’re Piling Up in
Ο καθηγητής Υδρογεωλογίας και Τεχνικής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Στουρνάρας έχει ήδη αναφέρει από το 2014 ότι οι ανεμογεννήτριες μειώνουν τις βροχοπτώσεις12. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ντέλαγουερ μάλιστα έχουν κάνει μελέτες από το 2018 για το πώς μια συστοιχία από ανεμογεννήτριες μπορεί να αποτρέψει τις βροχοπτώσεις από τυφώνες13 ενώ το 2023 ερευνητές από το Κέντρο Περιβαλλοντικών Μελετών του Πεκίνου ανακοίνωσαν ότι τα αιολικά πάρκα προκαλούν ξηρασίες14.
Β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Αυξάνουν οι ΑΠΕ την απασχόληση στις τοπικές κοινωνίες;
Μετά την εγκατάσταση των Α/Γ, η διαχείρισή τους αλλά και τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος του τεχνικού ελέγχου μπορεί να γίνεται από κάποιο κέντρο ελέγχου απομακρυσμένα – ακόμα και από την άλλη άκρη της γης – από 1 ή 2 άτομα υπεύθυνα για αρκετά αιολικά πάρκα. Η προγραμματισμένη συντήρηση μπορεί να γίνεται ακόμα και κάθε 18 μήνες έως και δύο χρόνια, με ένα ολιγομελές εξειδικευμένο συνεργείο να είναι αρκετό για να συντηρεί πολλά αιολικά πάρκα, ακόμα και σε διαφορετικές χώρες. Συνεπώς η αύξηση της απασχόλησης στις τοπικές κοινωνίες είναι από αμελητέα έως μηδενική.
Αυξάνουν οι ΑΠΕ τα έσοδα στις τοπικές κοινωνίες;
Μετά και την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, πλέον όλες οι εταιρείες ρεύματος στην Ελλάδα είναι ιδιωτικές, συνεπώς κανένα οικονομικό όφελος δεν καταλήγει ούτε στα δημόσια ταμεία ούτε στην εκάστοτε τοπική κοινωνία.
Αποδίδουν οι εταιρείες ΑΠΕ ανταποδοτικά στις τοπικές κοινωνίες;
Τα ανταποδοτικά τέλη των ΑΠΕ προς τις τοπικές κοινωνίες σε εθνικό επίπεδο
ανέρχονται στο ποσό των ~€30εκ. το χρόνο (π.χ. για τα έτη 2021-2022 ήταν
€62εκ συνολικά), που σημαίνει ότι κατά μέσο όρο τα ετήσια ανταποδοτικά αντιστοιχούν σε ποσό μικρότερο των €3 ανά κάτοικο ανά έτος (€11,2 ανά
4μελή οικογένεια το χρόνο). Αντίθετα οι εταιρείες ΑΠΕ εισπράττουν από κάθε λογαριασμό ρεύματος το Ειδικό Τέλος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας το οποίο εμφανίζεται ως ΕΤΜΕΑΡ και κατατίθεται στον Ειδικό Λογαριασμό Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΕΛΑΠΕ)15 16, το οποίο κατά μέσο όρο αντιστοιχεί στο ποσό των
€344 ανά οικογένεια ανά έτος (ένας οικισμός ας πούμε με 100 σπίτια
πληρώνει για τις ΑΠΕ ~€34.400 κάθε χρόνο). Δηλαδή οι εταιρείες ΑΠΕ
12 Γιώργος Στουρνάρας (2014) Τα αιολικά μειώνουν τις βροχοπτώσεις. Ράδιο 98,4.
13 Γιανγκ Παν, Τσι Γιαν, Κριστίνα Άρτσερ (2018) Μείωση της βροχόπτωσης κατά τη
διάρκεια του τυφώνα Χάρβεϊ με προσομοιωμένα υπεράκτια αιολικά πάρκα. Πανεπιστήμιο
14 Gang Wang, Guoqing Li, Zhe Liu (2023) Wind farms dry surface soil in temporal and
spatial variation. Science of The Total Environment.
15 ΡΑΕ – Ειδικός Λογαριασμός ΑΠΕ
εισπράττουν από τους καταναλωτές το 28πλάσιο όσων πληρώνουν για ανταποδοτικά. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε τα υπερκέρδη των ΑΠΕ και τον πλειστηριασμό των αερίων ρύπων που επίσης κατατίθεται υπέρ των εταιρειών ΑΠΕ, η συνολική επιβάρυνση για κάθε ελληνική οικογένεια ανέρχεται κατά μέσο όρο στα €2122 – €3227 το χρόνο, ποσό 700 – 1000 φορές μεγαλύτερο από τα ανταποδοτικά που αποδίδουν στις τοπικές κοινωνίες.
Έχουν οι ΑΠΕ επιπτώσεις στις αξίες των ακινήτων;
Οι μελέτες σε πολλά μέρη του κόσμου μέχρι στιγμής δείχνουν ότι όσα ακίνητα βρίσκονται κοντά σε εγκαταστάσεις ΑΠΕ χάνουν σταδιακά το 10% – 55% της αξίας τους. Αυτό αφορά την εμπορική τους αξία η οποία συμπαρασύρει αντίστοιχα την αντικειμενική αξία, την αξία υποθήκης σε περίπτωση εκτίμησης για δανειοδότηση κτλ. Η μείωση της αξίας των ακινήτων παρατηρείται ακόμα και όταν βρίσκονται πάνω από 10 χιλιόμετρα μακριά από εγκαταστάσεις ΑΠΕ 17 18 19. Για να έχουμε ένα κριτήριο σύγκρισης, οι παραθαλάσσιοι οικισμοί (παράλιο Άστρος, Ξηροπήγαδο κτλ) βρίσκονται σε ακτίνα μόλις 2 – 4 χιλιομέτρων, ενώ οι ορεινοί οικισμοί του Πάρνωνα βρίσκονται όλοι σε ακτίνα ακόμα και μερικών εκατοντάδων μέτρων από πολλαπλές εγκαταστάσεις ΑΠΕ (όπως φαίνεται στην αρχική εικόνα).
Έχουν οι ΑΠΕ επιπτώσεις στον τουρισμό;
Οι μελέτες από όλο τον κόσμο δείχνουν σαφή μείωση της τουριστικής κίνησης σε όσες περιοχές έχουν εγκατασταθεί βιομηχανικές ΑΠΕ, ακόμα και χωρίς να υπάρχει οπτική επαφή με αυτές 20 21 22. Η μείωση της τουριστικής δραστηριότητας συμπαρασύρει αρνητικά τουλάχιστον 20 ακόμα επαγγελματικούς κλάδους που φτάνουν μέχρι την πρωτογενή παραγωγή (γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία κτλ).
Ειδικότερα, στο τουριστικό μοντέλο του ορεινού τουρισμού η κύρια δραστηριότητα είναι η πεζοπορία, με τα χωριά του Πάρνωνα ειδικά στην ευρύτερη περιοχή Καστρί – Άγιος Πέτρος – Βούρβουρα – Άνω Δολιανά να έχουν ήδη δεκάδες πεζοπορικά μονοπάτια σηματοδοτημένα και δημοσιευμένα
17 Gibbons, Stephen, 2015. Gone with the wind: Αξιολογώντας τις οπτικές επιπτώσεις των ανεμογεννητριών μέσω των τιμών των κατοικιών, London School of Economics.
18 Η αιολική ενέργεια του Οντάριο μειώνει τις αξίες των ακινήτων (2011) CBC News
19 Benjamin Wehrmann (2019) Οι ανεμογεννήτριες βλάπτουν τις τιμές των ακινήτων.
Wind Cost & Prices Society. Clean Energy Wire.
20 Geoff Riddington, David McArthur, Tony Harrison, Hervey Gibson (2009) Αξιολόγηση
του οικονομικού αντίκτυπου των αιολικών πάρκων στον τουρισμό στη Σκωτία: GIS,
έρευνες και αποτελέσματα πολιτικής.
21 Tom Broekel, Christoph Alfken (2015) Gone with the wind? The impact of wind
turbines on tourism demand. Ινστιτούτο Οικονομικής και Πολιτιστικής Γεωγραφίας,
Πανεπιστήμιο Ανόβερο, Γερμανία.
22 Edita Tverijonaite, Anna Dóra Sæþórsdóttir (2023) Τουρισμός και χερσαίες
ανεμογεννήτριες: Ανασκόπηση βιβλιογραφίας. Ινστιτούτο Ζωής και Περιβαλλοντικών
Επιστημών, Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας.
στο wikiloc – είτε κυκλικά είτε μονής προσπέλασης – ενώ ακριβώς ανάμεσα στους οικισμούς περνά και το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4 που ενώνει Ισπανία, Γαλλία, Ελβετία, Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ελλάδα και Κύπρο, το οποίο μάλιστα περνά μέσα από τα Άνω Δολιανά και τον Άγιο Πέτρο. Η εγκατάσταση βιομηχανικών ΑΠΕ μέσα στην περιοχή – ακόμα και μικρότερης κλίμακας – θα ακυρώσει πλήρως όχι μόνο την υφιστάμενη αλλά και κάθε μελλοντική ανάπτυξη του πεζοπορικού προϊόντος, ακυρώνοντας στην ουσία τη βασική κύρια δραστηριότητα από το τουριστικό μοντέλο της περιοχής.
Για να έχουμε ένα θετικό παράδειγμα σύγκρισης, σε όσες περιπτώσεις ο ορεινός τουρισμός έχει αναπτυχθεί σωστά δημιουργώντας ένα προϊόν με υψηλού επιπέδου προδιαγραφές, καταφέρνει να προσελκύσει χιλιάδες επισκέπτες ημερησίως, όπως παρατηρούμε σε πολλά παραδείγματα όχι μόνο από το εξωτερικό (π.χ. Ισπανία, Πορτογαλία)23 αλλά και στην Ελλάδα – π.χ. στο Mainalon Trail, με τους οικισμούς που συμμετέχουν όχι μόνο να αποφεύγουν την σταδιακή ερήμωση αλλά για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία να παρατηρείται επιστροφή νέων ανθρώπων στα χωριά λόγω επαγγελματικών προοπτικών και καλύτερης ποιότητας ζωής. Αυτό συμβαίνει γιατί με την ήπια τουριστική ανάπτυξη η οικονομική δραστηριότητα διαχέεται σε όλη την τοπική κοινωνία και συμπαρασύρονται θετικά σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι οικονομικοί κλάδοι μέχρι και την πρωτογενή παραγωγή (γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία κτλ), ανοίγουν νέα επαγγέλματα (π.χ. συνοδοί βουνού, υπηρεσίες μεταφοράς, συντήρηση/διάνοιξη μονοπατιών κτλ), ανοίγει την αγορά για τα τοπικά προϊόντα, επανενεργοποιεί παρατημένα ακίνητα, αυξάνει κατά πολύ τις αξίες γης και ακινήτων (δείτε συγκριτικά τις αξίες ακινήτων στα χωριά του Mainalon Trail) ενώ όλα αυτά δημιουργούν θέσεις απασχόλησης σε όλη την ευρύτερη περιοχή οι οποίες απευθύνονται πρωτίστως στους κατοίκους της περιοχής.
Δήμος Βόρειας Κυνουρίας
Η Βόρεια Κυνουρία διαθέτει έναν από τους πιο σπάνιους συνδυασμούς παραθαλάσσιων και ορεινών τόπων, ακτογραμμών και δασών, με διάσπαρτους παραδοσιακούς οικισμούς, και όλα σε τόσο μικρή απόσταση μεταξύ τους. Ένα πολύ σημαντικό έργο που θα δένει όλα αυτά τα στοιχεία μεταξύ τους είναι και η πεζοπορική διαδρομή κατά μήκος της κοίτης του Τάνου ποταμού, ξεκινώντας από τα Άνω Δολιανά και καταλήγοντας στο παράλιο Άστρος, δημιουργώντας έναν κεντρικό πεζοπορικό άξονα που θα διασχίζει όλη τη Βόρεια Κυνουρία. Με την εγκατάσταση βιομηχανικών ΑΠΕ στην ευρύτερη περιοχή Άνω Δολιανών – Καστρίου – Άγιου Πέτρου καταργείται το επάνω μέρος αυτής της διαδρομής, ενώ με την εγκατάσταση βιομηχανικών ΑΠΕ στο όρος Ζάβιτσα καταργείται και το κάτω μέρος της διαδρομής, καθιστώντας το σύνολο του έργου μη πραγματοποιήσιμο.
Γ. ΕΝΕΡΓΕΙΑ
23 http://www.topoguide.gr/hiking_in_greece/long_trails.php
Μπορούν οι ΑΠΕ να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας μας;
Οι ΑΠΕ είναι στοχαστικά μέσα (δηλαδή δεν παράγουν συνεχές ρεύμα) και το ρεύμα που μπορούν να αποδώσουν έχει ήδη υπερκαλύψει τις εγχώριες ανάγκες της χώρας μας. Το 2023 “πετάχτηκαν” από το σύστημα 228.500 πλεονάζουσες MWh από ΑΠΕ24 ενώ μόλις το 1ο πεντάμηνο του 2024 “πετάχτηκαν” από το σύστημα 430.000 πλεονάζουσες MWh από ΑΠΕ25. Ο αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ είχε ήδη δηλώσει από το Νοέμβριο του 2023 ότι :
“η ραγδαία ανάπτυξή [των ΑΠΕ] δεν προορίζεται για την κάλυψη της εγχώριας κατανάλωσης (καθώς) δεν υπάρχει τόσο μεγάλη ζήτηση.”26
Αντιπρόεδρος ΑΔΜΗΕ
Το ίδιο επιβεβαίωσε και ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος
Σκυλακάκης το Μάιο του 2024:
“Ο λόγος που χρειάζεται να κάνουμε περικοπές είναι ότι δεν υπάρχει αρκετή ζήτηση, όχι ότι δεν σηκώνει το δίκτυο. Όταν η ζήτηση είναι 5 ή
6 Giga watt και έχουμε ήδη εγκατεστημένα 13 Giga watt από ΑΠΕ και αυτά είναι στοχαστικά και υπάρχουν περίοδοι που δεν λειτουργούν όλα.”27
ΥΠΕΝ Θεόδωρος Σκυλακάκης
Μπορούν οι μονάδες αποθήκευσης ενέργειας που αρχίζουν να εγκαθίστανται με
τις ΑΠΕ να λύσουν το πρόβλημα;
Οι μονάδες αποθήκευσης μπορούν να βελτιώσουν κατά ένα πολύ μικρό ποσοστό την προβληματική απόδοση των ΑΠΕ, δεν μπορούν όμως να λύσουν το πρόβλημα γιατί μπορούν να αποθηκεύσουν ενέργεια μόνο για 2 – 10 ώρες, δηλαδή απλά εξομαλύνουν τις διακυμάνσεις της παραγωγής ρεύματος μέσα στην ημέρα. Αυτή όμως η ελάχιστη βελτίωση της απόδοσης των ΑΠΕ, έρχεται με πολύ μεγάλο τίμημα και πολύ μεγάλους κινδύνους για τις περιοχές όπου εγκαθίστανται.
Αρχικά οι μονάδες αποθήκευσης είναι συστοιχίες μπαταριών ιόντων λιθίου οι οποίες έχουν ενεργειακή πυκνότητα 60 φορές μικρότερη από τον λιγνίτη και
100 φορές μικρότερη από το φυσικό αέριο, με αποτέλεσμα να απαιτούνται τεράστιες εκτάσεις για να εγκατασταθούν οι γιγαντιαίου μεγέθους μπαταρίες. Στο παράδειγμα του χωριού Δόριζα Αρκαδίας η μονάδα αποθήκευσης έχει
έκταση ίση με το χωριό. Οι μπαταρίες λιθίου περιέχουν εξαιρετικά επικίνδυνα
24 Κώστας Δεληγιάννης (2024) Ενέργεια: Αγκάθι οι περικοπές ΑΠΕ – Στα… αζήτητα
228.500 «πράσινες» μεγαβατώρες το 2023. Isnider.
25 Μανταλένα Πίου (2024) Στις 430 GWh οι περικοπές των ΑΠΕ το 1ο πεντάμηνο.
26 Energymag (Νοέμβριος 2023) Ιωάννης Μάργαρης (ΑΔΜΗΕ): Αποθήκευση και εξαγωγές
για να ενισχύσουμε τη δυναμική των ΑΠΕ στην Ελλάδα.
27 ΥΠΕΝ Θεόδωρος Σκυλακάκης (Μάιος 2024) Παραπολιτικά (Συνέντευξη).
χημικά όπως κοβάλτιο, νικέλιο και μαγγάνιο τα οποία είναι τοξικά, ενώ είναι εξαιρετικά εύφλεκτες με τα περιστατικά να είναι τόσο πολλά παγκοσμίως που οδήγησαν το 2021 στη δημιουργία της παγκόσμιας βάσης δεδομένων καταγραφής πυρκαγιών σε συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (BESS Failure Incident Database) για να μελετηθούν οι αιτίες τους28. Ενδεικτικά, στην Κορέα από το 2017 μέχρι το 2019 ξέσπασαν 28 πυρκαγιές σε αντίστοιχα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, με τις αρχές μάλιστα να μην καταφέρνουν να βρουν την κύρια αιτία για τις πυρκαγιές29.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα την επικινδυνότητα τέτοιων μονάδων, τον Αύγουστο του 2022 η Διεθνής Ένωση Διοικητών Πυροσβεστικής (IAFC) εξέδωσε οδηγίες ότι το νερό δεν μπορεί να σταματήσει πυρκαγιές σε συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και το μόνο που μπορεί να γίνει είναι να περιοριστεί η ενδεχόμενη πυρκαγιά όσο γίνεται μέχρι να σβήσει μόνη της30, κάτι που συνήθως χρειάζεται αρκετές μέρες. Η Διεθνής Ένωση Πυροπροστασίας (NFPA) ανακοίνωσε ότι οι πυρκαγιές σε μονάδες αποθήκευσης μπορεί να αναζωπυρωθούν ακόμα και μετά από ώρες ή και ημέρες31. Ακόμα πιο επικίνδυνος είναι ο καπνός από τέτοιες πυρκαγιές αφού μπορούν να δημιουργηθούν μεγάλες ποσότητες υδροφθορίου (HF) – μίας από τις πιο επικίνδυνες χημικές ενώσεις που γνωρίζουμε – ενώ έχουν μετρηθεί και ποσότητες ενός άλλου δυνητικά τοξικού αερίου, του φωσφορυλοφθοριδίου (POF3). Η χρήση νερού (υδρονέφωσης) ως πυροσβεστικού παράγοντα αντί να καταστείλει, μπορεί να προάγει τον σχηματισμό ανεπιθύμητων αερίων και κάποιες μετρήσεις μας δείχνουν αύξηση του ρυθμού παραγωγής υδροφθορίου (HF) με την εφαρμογή νερού (υδρονέφωσης)32. Όπως αναφέρει και η έρευνα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας:
“Η εκπομπή αερίου φθορίου μπορεί να αποτελέσει σοβαρή τοξική απειλή και τα αποτελέσματα είναι κρίσιμα ειδικά για μεγάλες συστοιχίες ιόντων λιθίου [μπαταριών].”
Department of Physics, Chalmers University of Technology, Gothenburg, Sweden
Αυτή τη στιγμή 6 μονάδες αποθήκευσης ενέργειας (ενσωματωμένες σε Α/Γ)
σχεδιάζονται ανάμεσα σε Καστρί, Άγιο Πέτρο, Άνω Δολιανά και Βούρβουρα
28 BESS Failure Incident Database
29 Na, Yong-Un, and Jae-Wook Jeon (2023) Unraveling the Characteristics of ESS Fires in South Korea: An In-Depth Analysis of ESS Fire Investigation Outcomes.Εθνικό Ινστιτούτο Πυροσβεστικών Ερευνών της Κορέας.
30 IAFC BULLETIN – Recommended Fire Department Response to Energy Storage
31 National Fire Protection Association – Energy Storage Systems (ESS) and Solar Safety
32 Larsson F, Andersson P, Blomqvist P, Mellander BE. (2018) Εκπομπές τοξικών αερίων
φθορίου από πυρκαγιές μπαταριών ιόντων λιθίου. Τμήμα Φυσικής, Τεχνολογικό
Πανεπιστήμιο Chalmers, Γκέτεμποργκ, Σουηδία. Safety and Transport, RISE Research
σε απόσταση ακόμα και μικρότερη των 1000 μέτρων από κατοικημένες περιοχές, σύμφωνα με το χάρτη της ΡΑΕ όπως φαίνεται στην αρχική εικόνα.
Μπορούν στο μέλλον οι ΑΠΕ να αντικαταστήσουν τα ορυκτά καύσιμα;
Όπως είδαμε στην παράγραφο για τις μπαταρίες, δεν υπάρχει σήμερα η τεχνολογία για πραγματική αποθήκευση ενέργειας και χωρίς αυτή δεν είναι ποτέ εφικτή η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων από ΑΠΕ. Ακόμα όμως και αν ήταν, θα πρέπει να γνωρίζουμε δύο δεδομένα.
Το πρώτο είναι ότι παρ’ όλο που οι ΑΠΕ αναπτύσσονται ραγδαία την τελευταία
20ετία, έχουν φτάσει σήμερα (2023) να συνεισφέρουν μόνο το 5,6% του παγκόσμιου ενεργειακού μίγματος, με τα ορυκτά καύσιμα να συνεισφέρουν το 76,5%33. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν η ανάπτυξή τους συνεχιζόταν με τους σημερινούς ρυθμούς, θα χρειαζόμασταν ακόμα 253 χρόνια για να φτάσουμε στην αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων, δηλαδή το 2277, με ένα μεγάλο ερώτημα να δημιουργείται επίσης για το πόσες ακόμα ΑΠΕ θα έπρεπε να εγκατασταθούν για να φτάσουμε από το 5,6% στο 76,5%.
Όλα αυτά θα πρέπει να μας κάνουν τουλάχιστον σκεπτικούς όταν ακούμε για “απολιγνιτοποίηση μέχρι το 2030” και “αντικατάσταση ορυκτών καυσίμων μέχρι το 2050” και να μελετάμε πολύ προσεκτικά την κάθε κίνηση που αφορά τον τόπο μας για να σιγουρευόμαστε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά ή καταστροφικά προς τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής. Οφείλουμε να θυμόμαστε επίσης ότι οι μόνοι που γνωρίζουν τις πραγματικές δυνατότητες του κάθε τόπου και πώς να τις αξιοποιήσουν είναι μόνο οι κάτοικοι του εκάστοτε τόπου και κανένας άλλος. Δεν μπορεί να υπάρξει ποτέ πραγματική ανάπτυξη σε έναν τόπο χωρίς την εμπλοκή των κατοίκων του και χωρίς τα οφέλη να επιστρέφουν πρωτίστως στον τόπο και τους κατοίκους του.
Ανακεφαλαιώνοντας, με τα παραπάνω τεκμηριώσαμε ότι η εγκατάσταση ΑΠΕ στον τόπο μας θα δημιουργήσει τα εξής δεδομένα:
- Θα μετατρέψει τη Βόρεια Κυνουρία ή έστω μέρος της σε ανοιχτή βιομηχανική ζώνη ηλεκτροπαραγωγής με ότι αυτό συνεπάγεται για κάθε βιομηχανική ζώνη
- Θα καταστρέψει με μόνιμο και μη αναστρέψιμο τρόπο όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής μας
- Δεν προσφέρει απασχόληση στον τοπικό πληθυσμό
- Δεν προσφέρει κανένα ουσιαστικό ανταποδοτικό στην τοπική κοινωνία
- Ενέχει σοβαρότατους κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον
- Λειτουργεί ανταγωνιστικά και καταστροφικά προς το υπάρχον αναπτυξιακό μοντέλο της περιοχής μας και τις μελλοντικές προοπτικές του
33 https://ourworldindata.org/energy-mix
7, Από τη στιγμή που η χώρα μας έχει καλύψει και τους στόχους και τις ανάγκες της, δεν προκύπτει από πουθενά η παραμικρή αναγκαιότητα για οποιαδήποτε περαιτέρω εγκατάσταση ΑΠΕ
Για τους λόγους αυτούς ζητάμε από τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου της
Βόρειας Κυνουρίας:
- Από εδώ και στο εξής να μην εγκρίνουν καμία εγκατάσταση κανενός είδους βιομηχανικής ΑΠΕ ή οποιουδήποτε άλλου συναφούς έργου σε κανένα μέρος στο Δήμο μας όπου ενδεχομένως θίγει τόσο τις κοινότητές μας όσο και τις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες των κατοίκων ή απειλεί την υγεία των κατοίκων ή θέτει εν αμφιβόλω τις μελλοντικές αναπτυξιακές προοπτικές της περιοχής μας ή αλλοιώνει αρνητικά το χαρακτήρα της περιοχής μας και σε κάθε περίπτωση ζητάμε από το Δημοτικό Συμβούλιο να μην εγκρίνει οτιδήποτε μπορεί να δημιουργήσει μόνιμες και μη αναστρέψιμες βλάβες και ειδικά χωρίς προηγούμενη διαβούλευση όλων των φορέων και τοπικών κοινοτήτων
- Ανοιχτή διαβούλευση με φορείς και κοινότητες για τη δημιουργία ενιαίου αναπτυξιακού πλάνου για την περαιτέρω ανάπτυξη των ήπιων τουριστικών δραστηριοτήτων που ήδη αναπτύσσει το τόπος μας εδώ και δεκαετίες, ένα πλάνο που θα εμπλέκει όλους τους οικονομικούς κλάδους μέχρι και την πρωτογενή παραγωγή, θα διασυνδέει όλους τους οικισμούς από τα ορεινά μέχρι τα παραθαλάσσια, θα δημιουργεί κίνητρα επιστροφής στους νέους με θέσεις εργασίας στις τοπικές κοινωνίες και εκμετάλλευση της γνώσης και εμπειρίας του τόπου από τον τοπικό πληθυσμό, με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός τουριστικού προϊόντος υψηλού επιπέδου ενταγμένο οργανικά στην τοπική κοινωνία στο σύνολο της Κυνουρίας, που θα εκμεταλλεύεται και θα αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο τα τεράστια συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής μας.